Kültür & Sanat

“Yaşayan Vefatın Mekanları”yla Kafka ve Chirico’nun ortak noktaları

VakıfBank Kültür Yayınları, “Yaşayan Vefatın Mekânları”nı Türkçe’de birinci defa yayımlıyor. Macar edebiyat ve kültür eleştirmeni László F. Földényi, kitabında Kafka ve İtalyan ressam Giorgio de Chirico’nun yer algılarındaki ortak noktaları tahlil ediyor. Okuru Thomas More, Aziz Augustinus, Schopenhauer, Foucault ve Nietzsche üzere değerli isimlerin yapıtlarıyla Avrupa zihin dünyasında seyahate çıkarıyor.

 

VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY), László F. Földényi’nin kaleme aldığı “Yaşayan Mevtin Mekânları” kitabını Türkçe’de birinci defa okura sunuyor. Macar mütercim, sanat tarihçisi, edebiyat ve kültür eleştirmeni Földényi kitapta, Kafka ve Giorgio de Chirico başta olmak üzere ideoloji, edebiyat, mimari ve fotoğraf sanatına damga vuran değerli isimlerin yer algılarındaki ortak noktaları inceliyor.

 

Schopenhauer, Bentham, Foucault, Nietzsche…

Földényi kitapta Giorgio Martini, Thomas More, Aziz Augustinus, Schopenhauer, Man Ray, Bentham, Foucault ve Nietzsche’nin yapıtlarından ayrıntıları paylaşırken, okura, Avrupa’da mimarinin ve fotoğraf sanatının gerçek vakit ve yerlerle nasıl bir bağlantı içinde bulunduğunu, dahası, bunun gerisindeki fikir yapısının ayrıntılarını aktarıyor. Avrupa zihin dünyasına dair felsefi bir tenkit niteliğindeki “Yaşayan Vefatın Mekânları”nın çevirisi Emre Güler’e ilişkin.

 

Gerçeğe sırt çeviren insan

Kitapta, çağdaş insanın kendi bütünsel görüşünü şuurlu biçimde körelttiğini söyleyen Földényi, şöyle devam ediyor: “İnsan kendini istekli olarak budatmıştır; görüşünü, hislerini ve niyetlerini mümkün olduğunca dar bir akarsu yatağına yönlendirmeyi denemektedir.” Földényi’ye nazaran, insan bozulup parçalanmış hayat uğruna tüm ömürden feragat ediyor, gerçeğe sırt çevirip tarafını Kafka’nın ‘ölümcül yaşam’ diye isimlendirdiği şeye çeviriyor.

 

Chirico’nun fotoğraflarında her şey nettir

Chirico’nun fotoğraf kanısı ve tekniği için “Resimlerindeki durumun bir öncesi, geçmişi yoktur. Lakin bir devamı, geleceği de yoktur. Her şey olabildiğince net resmedilmiştir. Fotoğraflardaki tüm ögeler isimlendirilebilir, obje olarak tanımlanabilir. Lakin fotoğraflar ta en başından beri vaktin dışında oldukları için, fotoğraflar vasıtasıyla hiçbir tarih oluşturulamaz ve fotoğraflar hiçbir kıssaya yerleştirilemez. Her şey mümkün olduğunca anlaşılır görünmektedir, ama gündelik hayatın mantığından yoksundur” diyen Földényi, Chirico’nun I. Dünya Savaşı esnasında Ferrara ve Roma’da metafizik fotoğrafları üzerinde çalışırken, Franz Kafka’nın günlüklerinde ve not defterlerinde adeta Chirico’nun fotoğraflarından etkilenerek ortaya konmuş üzere görünen çizimler yaptığının bilgisini veriyor.

 

İkisinde de tıpkı İtalya var

Földényi’ye nazaran Kafka’nın Chirico’nun çalışmalarını gördüğüne yahut Chirico’dan sırf haberdar olduğuna dair hiçbir emare yok. Lakin Chirico için tipik olan metafizik melankoli ona da yabancı değil! Földényi, şöyle devam ediyor: “Algı ve deneyimlerini, bu sayede ortalarında bir bağ kurmak gayesiyle pratik açıdan değil, bilakis, Chiricovâri ‘metafizik soyutlama’ yolunda birleştirdi. Bu yüzden de ne vakit onu okusam daima bir hayal dünyasına adım attığım hissine kapılırım. Her şey tıpkı anda hem gerçek hem gerçekdışıdır. Ayrıyeten Chirico’nun İtalyan meydan ve limanları Kafka’da somut biçimde ortaya çıkmaktadır.”

 

László F. Földényi kimdir?

Macaristan doğumlu edebiyat ve kültür eleştirmeni László F. Földényi, İngiliz edebiyatı ve Hungaroloji eğitimi aldı, 1982’den itibaren Budapeşte Üniversitesi’nde estetik dersleri verdi. Budapeşte’deki Eötvös Loránd Üniversitesi Mukayeseli Edebiyat Enstitüsü’nde öğretim vazifelisi olarak çalışan Földényi, Edward Bond, Max Frisch ve Heiner Müller de dâhil olmak üzere, birçok çağdaş oyun müellifinin yapıtlarını Macarca’ya çevirdi. Földényi, çağımızın değerli edebiyat ve kültür eleştirmenleri ortasında kabul ediliyor.

 

Hibya Haber Ajansı

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

Başa dön tuşu