MEHMET BAYER – 10 Haziran 2020 – HİBYA – Uzun yıllar metal üretimi ve sürece kesiminde vazife yapan Sacettin Arsu, şimdilerde klasik Türk kılıçlarını şekillendiriyor.
Çanakkale Sanat Enstitüsü Metal İşleri Bölümü'nden 1974 yılında mezun olan, akabinde uzun yıllar metal üretimi yapan firmalarda misyon alan, kendisi de tıpkı bölümde şirket kuran Arsu, vaktinin birçoklarını kopamadığı metal işlerine, bilhassa Türk kılıçlarına adadı.
Arsu, HİBYA muhabirine yaptığı açıklamada, tarih boyunca Türk kültürünün vazgeçilmezi olan, ''namus'' yerine konulan kılıçların değişik modellerini araştırıp, koleksiyon emelli üretimini yaptığını söyledi.
Araştırma yaparken kılıçların birçoklarının tanınmadığını ya da isimlerinin yanlış söylem edildiğini tespit eden Arsu, üretmeye çalıştığı birtakım kılıç modellerinin görsel olarak yeni nesile aktarılması için müzeler ve okullarda kılıçlar hakkında tanıtım ve bilgilendirme yapma dileğinde olduğunu lisana getirdi.
Arsu, kılıcın, Türklerin ok ve yaydan sonra kullandığı en değerli silah olduğuna işaret ederek, ''Türkçe'nin en eski devirlerinden itibaren birebir isimle anılan bu silah, İslami periyotta Farsça 'Tiğ' ve 'Şemşir', Arapça 'Seyf' ve 'Hüsam' üzere isimlerle anılmıştır. Tarihimiz boyunca kılıç, güç sembolü olarak dünyaya kendini tanıtmıştır.'' dedi.
Türk kılıçlarını, haçlılar ve başka ulusların kılıçlarından ayıran özelliklerinin başında eğriliği ve tek tarafının sertliğinin geldiğini aktaran Arsu, şu bilgileri verdi:
''Namlu üzerinde halk tabiri ile 'kan oluğu' denen oluklar, kılıç modeline nazaran tekli ya da çoklu olarak açılmaktaydı. Burada temel maksat, kılıç namlusunu hafifletmek ve gelen darbelere karşı çeliğe direnç kazandırmaktı. Kılıç çeliği özel olarak dökülmekte ve dövülerek süreç sonunda ısıl sürece tabi tutulmaktaydı. Kılıcın üretimi ile ilgili kimi katı kurallar uygulanmakta ve bu kurallar fermanla yayınlanmaktaydı. Örneğin, kılıcın kabzasının boya ya da vernik üzere unsurlarla kaplanması yasaklanmış, keten tohumu yağı üzere eserler kullanılmıştır. Bunun da sebebi, kılıç kabzasının ter ya da kanla elden kaymasını önlemekmiş. Türk kılıçları esnek, sert, hafif ve çok keskin olmaktaydı. Bunun doğal sonucu olarak eğitimini almayan şahıslar, bilhassa Türklerden ele geçirerek kullanmaya çalışan yabancılar, kılıcı kullanmayı başaramamakta ve kırılmasına neden olmaktaydı. Bu özellikler, Hristiyan kılıçlarının ağır olması nedeniyle savaşlarda çok büyük bir muvaffakiyet sebebi olmuştur.''
Arsu, kılıçların ''cebehane'' denen imalat atölyelerinde ''ameli'' olarak isimlendirilen ustalarca üretildiğini belirterek, şöyle dedi:
''Osmanlı İmparatorluğu'nun çok geniş olması ve denetimi altındaki ülkelerde çok çeşitli ameli ustalar bulunması nedeniyle, değişik kılıçlar üretilmiştir. Türk gençleri, kılıç eğitimi almaya çok küçük yaşlarda başlayıp, başarılı olmaları halinde kılıç kullanmaya hak kazanıyorlardı. Bilhassa Osmanlı İmparatorluğu periyodunda kılıç, statü sembolü olmuş, sahibi makamı ve rütbesine nazaran kılıç kuşanmıştır. Kişinin gelir seviyesi ne kadar yüksekse sahip olduğu kılıç o kadar değerli olmuş, üretilirken gümüş, altın savatlarla ve bedelli taşlarla bezenmiştir. Kılıcın taşınması da makul kurallara bağlı olmuştur. Kınından biraz sıyrılarak karşı tarafa gösterilmesi bile tehdit ögesi sayılmıştır. Kılıçlar, sahibinin beden yapısına nazaran belli ölçüler dahilinde üretilmekteymiş.''
– Kılıç cinsleri
Sacettin Arsu, kılıçların, namlu (Kılıcın kesme sürecini gören ana gövde), kabza (Namlunun ucunda bulunan ve kılıcı tutmaya yarayan sap bölümü), balçak (Namlu ve kabza ortasındaki eli karşı darbelerden koruyan siperlik) ve kından (Kılıcın içinde bulunduğu ve bele asılmasını, ortamdan, nemden korunmasını sağlayan, genelde ahşaptan yapılan kılıf) oluştuğunu söyledi.
Arsu, birtakım kılıç modelleri hakkında şu bilgileri verdi:
''En karakteristik Türk kılıçlarından olan 'Kilij'in kökeni, Asya Hunlarına kadar sarfiyat. En kıymetli özelliği namlunun ortasındaki büküm, oluk ve yalmanı ile darbe ve kesme gücünün epeyce yüksek olmasıdır. 'Yatağan', Osmanlı devrinde yaygın olarak 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar kullanılmış meşhur ve aktif bir kılıçtır. Halk ortasında 'kulaklı' olarak bilinir. Formundaki farklılık ve alışılmamış formu nedeniyle, düşmandan gelen her türlü darbeyi çarçabuk bertaraf etmektedir. Kılıç ağır olarak bele yatay bağlanması ya da jenerasyonun ortasına sıkıştırılarak (Efeler) taşınması ile bilinmektedir. Tarafımdan kimi Yatağan kılıçları restore edilmiştir.
'Şemşir' isimli kavisli kılıcın kökeni 9. yüzyıla, Orta Asya'ya dayanır. Farsça kılıç manasına gelen şemşir, öbür kılıçlardan farklı, bele yatay olarak takılır. Tip olarak eğri, uca hakikat incelen ve sivrilen bir formdadır. Yandan görünüşü aslan kuyruğunun kıvrıklığını anımsatır. 'Karabela', Osmanlı kökenli olan bu kılıç, Yeniçeri ve sipahiler tarafından kullanılmıştır. Karabela'nın en genel ayırt edici özelliği, kabzanın kartal başı formunda olmasıdır. Kullanımdaki rahatlığı, hafifliği ve Türklere askeri açıdan duyulan hayranlık sebebiyle Avrupalılar tarafından benimsenmiştir. Türkler, 17 ve 18. yüzyılda kullanmış, sonraki yüzyıllarda Polonyalılar tarafında istek görmüş, onların resmi kılıç formu olmuş ve 'Leh kılıcı' olarak anılmıştır. 'Pala', eğri, genişliği ucuna gerçek olan yalmanlı bir yakın dövüş silahıdır. Kılıcın bir modeli tarafımdan da yapılmıştır. 'Ertuğrul Alayı' kılıcı, gümüş ve altın kakmalı, devlet armalı bir süvari silahıdır. Çok çeşidi olup, Abdülhamit Han'ın muhafız alayı olan Ertuğrul (Söğüt) Alayı'nın özel kılıcıdır. Kelam konusu kılıcın özgün birtakım modüllerinin teminini tamamladım. Kılıcın bir örneğinin imaline başlayacağım.''
Hibya Haber Ajansı
