Kültür & Sanat

Toplumsal denetim düzeneği olarak utanç

VakıfBank Kültür Yayınları’nın okurla buluşturduğu “Utanç: Sosyo-Kültürel Bir Fenomen” yayımlandı. Doç. Dr. Murat Önderman kitabında, utanç kavramını öznel, toplumsal ve bireyler ortası etkileşimler bağlamında tiplerine ayırarak kıymetlendiriyor, güçlü örneklemelerle derin bir incelemede bulunuyor.

VakıfBank Kültür Yayınları’nın yayımladığı Doç. Dr. Murat Önderman’ın yeni kitabı “Utanç: Sosyo-Kültürel Bir Fenomen”, sıra dışı bir çalışma olarak öne çıkıyor. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Önderman, utancı öznel, toplumsal, kolektif ve özneler ortası açılardan inceliyor, utancı bilhassa toplumsal denetim düzeneği olarak gördüğünü söz ediyor.

Birçok başlıkta kıymetlendirme

Önderman kitabında utancın toplumsal boyutunu, sistemlerini, yönelimini, kültürel, ahlaki ve benlik ilgisini sıralıyor, utancı birçok başlıkta anlatıyor. Önderman’a nazaran utanç ve suçluluk tecrübeleri, farklı kültürlerdeki ahlaki yönelimlerle ve bu kültürler tarafından biçimlendirilen ahlaki benlik tipleriyle yakından bağlı. Önderman: “Benlik, bu metinde, daha çok, kültürel bir fenomen olarak ele alınmıştır. Bu manasıyla benlik, bir kişinin kendisiyle ve toplumla bağıyla ilgili kültürel tarif ve yönelimlerle bağlantılıdır” diyor.

Kültür tarihi bir fenomendir

Önderman, utanç hissinin benlikle kültür ortasındaki alakaların incelenmesi bakımından, öteki birçok duyguya kıyasla hayli uygun olduğunu söylüyor. Bir kültürün, utanç yahut suçluluk kültürü olarak nitelendirilebildiğini belirten Önderman, bu nedenle kitapta utancın daha çok sosyo-kültürel boyutu üzerinde durarak şu satırları kaydediyor: “Öncelikle, burada, kültürün değersel değil, betimsel taraflarına yük verildiğini belirtmek istiyorum. Keza kültür monoblok yahut bir bütün olarak ele alınmamakta, birbiriyle uyuşmayan farklı eğilimleri içinde barındırabildiği varsayılmaktadır. Günümüzün büyük toplumlarında toplumsal kültür, ne Durkheim’ın ileri sürdüğü kadar çatışmasız ve holistik ne de yapısalcılık sonrasında savunulduğu kadar karmaşık ve dağınık. Tekrar de kültürler farklı, hatta uzlaşmaz ögeleri barındırabiliyor. Kültür, birbiriyle çelişen birtakım tesirlerde de bulunabilir. Kültür tarihî bir fenomendir ve tümüyle dengeli ve uyumlu öğelerden oluşmaz. Buna karşılık, birden fazla kültürde kimi baskın eğilimleri saptamak mümkün. Münasebetiyle kültürler tam manasıyla hibrit de değiller. Kültür çok modüllü da olsa, kimi kesimler başkalarından ‘daha büyük.’ Bunun dışında, kültür, bu metinde, toplumsal süreçlerden epeyce özerk bir fenomen olarak ele alınmaktadır.”

Bireyler kolektif şuurun temsilcisi

Önderman, birçok hissin ve utancın toplumsal faktörlerin katkısını saptamadan anlaşılamayacağına dikkat çekiyor. Önderman, şöyle devam ediyor: “Bazen tüm hisler, bazen de ortalarında utanca da yer verilen ‘sosyal duygular’, bu çeşit yaşantılarda oburlarının oynadıkları rol nedeniyle, literatürde ‘sosyal’ olarak nitelenmiştir. Ne var ki, toplumsal olanın tesiri yahut kapsamı, sırf içsel yahut dışsal objelerle kurulan imgesel yahut aktüel kişilerarası münasebetlerle sonlu değildir. Toplumsal etmenler bizim kendimizle kurduğumuz münasebetin biçimini büyük ölçüde etkilediği üzere, öbürleri ne aktüel ne de imgesel olarak bir gözleyici sıfatıyla bulunmaksızın hissedebileceğimiz büsbütün öznel utanç yaşantısında bile iş başındadır. Burada bireyler, kendileri karşısında da kolektif şuurun bir temsilcisi üzere davranırlar…“

KÜNYE

Yayınevi: VBKY

Kitabın ismi: Utanç: Sosyo-Kültürel Bir Fenomen

Müellif: Murat Önderman

Sayfa sayısı: 440 sayfa

Fiyatı: 35 TL

Hibya Haber Ajansı

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

Başa dön tuşu