Özlem Kara
İZMİR – İzmir Mimarlık Merkezinde, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İş Cinayetlerine Karşı Uğraş gününde, ortak bir basın toplantısı gerçekleştirdi. “İş Cinayetleri Politiktir” yazılı pankart taşınan açıklamada, Türkiye’deki iş cinayetlerinin, meslek hastalıklarının yaygın olma nedeninin, işçilerin sendikal haklarının baskı altında tutulması olduğunu belirtildi.
TMMOB İzmir Vilayet Uyum Şurası ismine basın açıklamasını okuyan TMMOB İzmir İKK Sekreteri Aykut Akdemir, “Sendikal örgütlenmenin önündeki pürüzler tüm çalışanlar için kaldırılmadıkça personel sıhhati ve iş güvenliği konusunda yol almak mümkün olmayacaktır” dedi.
3 Mart 1992 yılında, Zonguldak Kozlu’da maden kazası sonrası 263 maden çalışanı ömrünü yitirmişti. Yaşanan maden faciası Türkiye’nin en büyük maden facialarından biri olarak tarihe geçerken iş cinayetlerine dikkat çekmek emeliyle 3 Mart tarihi TMMOB tarafından “İş Cinayetlerine Karşı Uğraş Günü” olarak ilan edilmişti.
‘AKP İKTİDARINDA EMEKÇİ VEFATLARI ARTTI’
Akdemir, emek sömürüsünün derinleştiğini, esnek ve garantisiz istihdamın arttığının altını çizdi. Akdemir şöyle konuştu:
“20 yıllık AKP iktidarı periyodu boyunca toplu emekçi vefatları tarihin en yüksek sayılarına ulaşmış, 20 yılda 28 binin üzerinde işçi işyerlerinde hayatını kaybetmiştir. Madenlerde, inşaatlarda, tarım alanlarında, fabrikalarda yaşanan facialar toplumda derin acılar yaratmaktadır. ILO bilgilerine nazaran Türkiye mevtle sonuçlanan kazalar bakımından Avrupa’da birinci sırada yer almaktadır. Bu durum mevcut yasal düzenlemelerin iş kazalarını ve vefatlarını önlemekteki yetersizliğinin, ülkemizde emekçi sıhhati ve iş güvenliği konusunda esaslı ve yapısal problemler olduğunun en açık göstergesidir. Halbuki “elverişli şartlarda çalışma hakkı” İnsan Hakları Kozmik Beyannamesi’nde teminat altına alınmış bir haktır. Emeğin yüzlerce yıllık gayreti sonucunda benimsenen bu hak, “işçi sıhhati ve iş güvenliği” ismiyle tüm dünyada kabul edilen temel bir çalışma prensibi halini almıştır.”
‘İNSAN HAYATINI DEĞİL, RANT ODAKLI’
İş kazaları ve meslek hastalıklarının temelinde, sermayenin kâr hırsı olduğunu vurgulayan Akdemir, emek aleyhine siyasetler yaratıldığını, personel sıhhati ve iş güvenliğine ait düzenlemelerde sendikaların, meslek örgütlerinin ve bilim insanlarının görüşlerinin dikkate alınmadığını söz etti. Akdemir konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Mevcut yasal çerçeve, emekçiyi korumak, iş güvenliğini sağlamak ve meslek hastalıklarını önlemekten çok sermaye çıkarlarını gözeten pozisyondadır. Siyasi iktidar, mevzuatı ve çalışma şartlarını güzelleştirici ve geliştirici adımlar atmaktan daima olarak kaçınmaktadır. Zira insan hayatını değil, rantı odağına almakta; çalışandan değil, patrondan yana taraf olmaktadır. Devletin iş sıhhati ve güvenliği alanındaki bu çarpık konumlanışı nedeniyle, devletin ve patronun sorumluluğunda olması gereken pek çok şey İş Güvenliği Uzmanlarının omuzlarına yüklenmektedir. Danışmanlık hizmeti olarak verilmesi gereken personel sıhhati ve iş güvenliği, ülkemizde maddelerin da yol vermesi ile bir hatalı yaratma olayına dönüşmüştür. İş güvenliği uzmanlarının tüm ihtarlarına karşın patronların almadığı tedbirler sonucu yaşanan vefat, kaza üzere durumlarda dahi meslektaşlarımız günah keçisi ilan edilmekte, kazaların asli hatalısı olarak yargı önüne çıkartılmakta, hatta mahpus cezaları verilebilmektedir. Yapılması gereken şey, bu çarpıklığın düzeltilerek, emekçi sıhhati ve iş güvenliğine kaynak ayırmayan, önlemleri almaktan kaçınan, bu önlemlere işgücü ve maliyet hesabıyla yaklaşan patronların de yaşanan kazalardan ve meslek hastalıklarından sorumlu tutulacağı bir işleyişe geçilmesidir.”
‘EMEKÇİLERİN ÖLMEYECEĞİ BİR TERTİP İSTİYORUZ’
İşverenlerin temel sorumluluklarından kaçtıklarını lisana getiren Akdemir açıklamasını şöyle sonlandırdı:
“İşverenler kendi yerlerine birer günah keçisi olarak iş güvenliği uzmanlarını koydukları bir çalışma hayatında, önleyici ve engelleyici hiçbir çalışmanın yapılamayacağı açıktır. Bunun son örneği geçtiğimiz günlerde sonuçlanan Hendek Patlaması davasında görülmüştür. 7 kişinin hayatını kaybettiği, 127 kişinin yaralandığı bu patlamada işyeri sahiplerine muhtemel kasttan ceza verilmemiş olması kamu vicdanını yaralamıştır. Emeğe ve işçiye düşman olan bu sistem sermayenin sınırsız sömürü tertibin bir sonucudur. Taşeronlaştırma, özelleştirme, sendikasızlaştırma, denetimsizlik, esnek istihdam siyasetleri, kayıt dışı çalışmaya müsaade veren siyasetler ve bunun sonucu oluşturulan mevzuat ile problemli bir sistem üretmiştir. İş cinayetlerini seyrederek olan biteni mukadderata, fıtrata bağlayan açıklamalar yapan siyasi iktidar bu sistemi korumak üzere ağır gayret sarf etmektedir. Ülkemizde iş cinayetlerinin, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının bu kadar yaygın olmasının bir öbür nedeni de, işçilerin sendikal haklarının baskı altında tutulmasıdır. Sendikal örgütlenmenin önündeki maniler tüm çalışanlar için kaldırılmadıkça emekçi sıhhati ve iş güvenliği konusunda yol almak mümkün olmayacaktır. Sendikasız uzman, sendikasız personel, örgütsüz bir çalışma ömrü ile işçiler tüm aksiliklere açık ve savunmasızdır. Bu savunmasızlığa karşı adil yargılanma, örgütlenme, insani şartlarda bir çalışma hayatı ve işyerlerinde işçilerin ölmeyeceği, yaralanmayacağı, sakat kalmayacağı bir sistem istiyoruz.”
TMMOB’DAN 11 MART’A ÇAĞRI
Öte yandan, toplantı sonrası 8 Mart Dünya Bayanlar Gününe ait açıklama yapan TMMOB İzmir Vilayet Uyum Konseyi (İKK) Bayan Çalışma Kümesi üyesi ve Meteoroloji Mühendisleri Odası İzmir Vilayet Temsilcisi Ayşegül Akıncı Yüksel, TMMOB Bayan Çalışma Kümesi olarak 8 Mart’ta dayanışma ve çaba için bir ortaya geleceklerini, TMMOB’lu bayanlar olarak başta feminist gece yürüyüşüne akabinde da 8 Mart’a ait tüm etkinliklere katılacaklarını vurgularken 11 Mart’a davette bulundu. 11 Mart’ta tüm bayanlara açık çevrimiçi bir aktiflik düzenleyeceklerini tabir eden Yüksel,” 11 Mart’ta düzenleyeceğimiz aktiflik, yalnızca TMMOB’lu bayanlara açık bir aktiflik olmayacak. Bu aktifliğe çevrimiçi düzenlenecek olup aktifliğe ait bilgiler toplumsal medya hesaplarımızdan duyuracağız. Tüm bayanları bekliyoruz” dedi.
‘30 YILDA ON BİNLERCE KİŞİ İŞ YERİNDE HAYATINI KAYBETTİ’
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Ankara Vilayet Uyum Konseyi da, “3 Mart İş Cinayetlerine Karşı Uğraş Günü” münasebetiyle, “Yaşamı savunalım, iş cinayetlerini durduralım” başlığıyla açıklama yaptı.
TMMOB önünde gerçekleştirilen açıklamada, “Emek sömürüsünü derinleştiği; esnek, garantisiz istihdamın yaygınlaştığı, emek örgütlerinin etkisizleştirildiği 20 yıllık AKP iktidarı periyodu boyunca toplu emekçi vefatları tarihin en yüksek sayılarına ulaşmış, 20 yılda 28 binin üzerinde işçi işyerlerinde hayatını kaybetmiştir” denildi.
3 Mart 1992 tarihinde Zonguldak Kozlu’da yaşanan ve 263 madencinin ömrünü yitirdiği maden kazasının akabinde TMMOB, bu tarihi “İş Cinayetlerine Karşı Uğraş Günü” olarak ilan etti. Çalışanların şartlarının uygunlaştırılması ve iş cinayetlerinin önlenmesi için önlem alınmasını talep eden TMMOB tarafından yapılan açıklamada şu sözlere yer verildi:
KAYIPLAR HER GEÇEN YIL ARTIYOR: Yaşanan onca acıya, yaptığımız tüm ihtarlara karşın gerekli tedbirler alınmadığı, yapılaması gereken düzenlemeler yapılmadığı için ortadan geçen 30 yılda on binlerce kişi, meskenine ekmek götürebilmek için çalıştığı işyerinde hayatını kaybetti. Bu kayıplar her geçen yıl ne yazık ki daha da artıyor. Basına yansıyan haberlere nazaran 2021 yılında işi başında hayatını kaybeden işçilerin sayısı en az 2 bin 170 olarak tespit edildi. Basına yansımayan, habere mevzu olmayan daha çok sayıda iş cinayetinin olduğunu hepimiz biliyoruz.
20 YILDA 28 BİNİN ÜZERİNDE İŞÇİ ÖMRÜNÜ YİTİRDİ: Emek sömürüsünü derinleştiği; esnek, garantisiz istihdamın yaygınlaştığı, emek örgütlerinin etkisizleştirildiği 20 yıllık AKP iktidarı periyodu boyunca toplu personel vefatları tarihin en yüksek sayılarına ulaşmış, 20 yılda 28 binin üzerinde işçi işyerlerinde hayatını kaybetmiştir. Madenlerde, inşaatlarda, tarım alanlarında, fabrikalarda yaşanan facialar toplumda derin acılar yaratmaktadır. ILO bilgilerine nazaran Türkiye vefatla sonuçlanan kazalar bakımından Avrupa’da birinci sırada yer almaktadır. Bu durum mevcut yasal düzenlemelerin iş kazalarını ve vefatlarını önlemekteki yetersizliğinin, ülkemizde emekçi sıhhati ve iş güvenliği konusunda esaslı ve yapısal meseleler olduğunun en açık göstergesidir.
HER GEÇEN GÜN DERİNLEŞİYOR: İş kazaları ve meslek hastalıklarının temelinde, sermayenin azami kar hırsı ve emek aleyhine siyasetleri yatmaktadır. Emekçi sıhhati ve iş güvenliğine ait düzenlemelerde sendikalar, meslek örgütleri ve bilim insanlarının görüşlerinin dikkate alınmaması sorunu her geçen gün derinleştirmektedir.
