Meral Candan
DUVAR – Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) kredileri, son devrin en çok tartışılan hususları ortasında. Çünkü milyonlarca öğrenci, üniversiteyi bitirdiği anda yeni hayatına binlerce lira borçla adım atıyor.
CHP Ankara Milletvekili Yıldırım Kaya, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamayla mevzuyu gündeme taşıyıp 2021 yılı prestijiyle 5 milyon gencin KYK borcunun 5,5 milyar dolara ulaştığını, borcu nedeniyle meskenine icra gelenlerin sayısının ise 400 bini aştığını söyledi. HDP de tahsil ve katkı kredisi alan öğrencilerin borçlarının silinmesi için hazırladığı kanun teklifini TBMM’ye sundu.
Öncelikle KYK’nin üniversite öğrencilerine yönelik iki cins ödeme yaptığını hatırlatmak gerekiyor. Biri burs, biri de kredi biçiminde. Burs alan öğrencilerden geri ödeme beklenmezken kredi alan öğrencilerden mezun olduktan sonra bunu ödemeleri isteniyor. 2022 yılı için burs ve kredi ölçüsü lisans öğrencilerinde 850, yüksek lisans öğrencilerinde bin 700 , doktora öğrencilerinde 2 bin 550 lira oldu. Bu yıl prestijiyle 850 lira burs alan bir lisans öğrencisinin 4 yıllık okulu bittiğinde ödemesi gereken ölçü 40 bin lirayı aşıyor. CHP Milletvekili Kaya’nın açıklamasında dikkat çektiği bir öbür noktada da kredi borçlarına yüzde 100 faiz uygulanması… Yani bu yıl prestijiyle KYK kredisi kullanan bir öğrenci, kredi ödemesini geciktirdiği takdirde 40 bin liranın üzerinde bir borçla karşılaşabilir.
Hayata borçla başlayan gençlere neler yaşadıklarını sorduk. En çok, okuldan binlerce lira borçla mezun olmak canlarını sıkıyor, bir de borca eklenen faiz…
‘HESABIMA BLOKE KONULDUĞU İÇİN AÇ YATTIM’
Şu an Çanakkale’de ikinci üniversitesini okuyan 29 yaşındaki Aksiyon, KYK borcu nedeniyle banka hesabına bloke konduğunu ve borcu ödemeden blokenin kaldırılmadığını anlatıyor sonla. Çünkü imtihan haftası olduğu için esasen gerilimli olduğu bir devirde hesabından para çekemediği için aç yatmak zorunda kaldığını söylüyor: “10 sene evvel Manisa’da Celal Bayar Üniversitesi’nde iki yıllık bir kısım okuyordum. Birinci sene burs almadım lakin ikinci sene başvurdum. Ailem bir ölçü para gönderiyordu fakat farklı muhtaçlıkları oluyor insanın okul münasebetiyle, toplumsal aktivitelere de katılmak istiyordum o nedenle bursa başvurdum ancak olağan geri ödemeli burs çıktı. Aslında geri ödemesiz burslar kimlere çıkıyor çok merak ediyorum. Benim tanıdığım ve hakikaten gereksinimi olan kimseye ödemesiz burs çıkmadı mesela. Benim okuduğum devirde ne devlet yurdu ne öbür yurt vardı. Ya cemaat meskenlerine gideceksiniz ya da meskene çıkacaksınız, alternatif yoktu. Ben de üç arkadaşımla konuta çıktım. O periyot aldığım kredi ölçüsü aylık 260 liraydı. Artık yeniden öğrenciyim ancak borcum nedeniyle burs çıkmayacağını düşünüp hiç başvurmadım bile.”
‘DEVLETE BORCUM OLMASINDANSA ARKADAŞIMA OLMASINI YEĞLERİM’
Kredi borcunu ödememe sebebini de şöyle anlatıyor Aksiyon: “Bildiğim kadarıyla mezun olduktan 2 sene sonra sigortalı bir işe başladığınızda maaşınızdan kesiliyor borç her ay. Mezun olduktan 3 sene sonra sigortalı bir işe başladım. Beş sene boyunca birebir yerde çalıştım. Maaşımdan kesinti olmadı. Daha sonra konuta yapılandırma tebligatı geldi. Seçim vakti geldiğinde af olacağı ya da indirim olacağı söylentileri vardı, açıkçası bunu bekledim ve o nedenle ödemedim. Geçtiğimiz aralık ayının başında ATM’den para çekmek istediğimde para alamadım. Öteki ATM’ye gittim oradan da alamadım, şaşırdım zira hesabımda para vardı. İnanamadım, öğrenciyken hesabıma bloke kondu. O hafta imtihan haftamdı, zati stresliydim. Param yok, ne yapacağımı bilemedim. Ailemden bir arkadaşımın hesabına para göndermesini istedim. Bu da bir, iki gün sürdü. O müddette aç yattım ben. Üstüne hesabımdan para çekilip borcumdan da düşülmedi. Ne ben dokunabiliyorum ne de onlar çekebiliyordu. Bütün borcu ödersem hesabımın açılacağını öğrendim. Arkadaşımdan borç aldım ve 2 bin lira olan krediyi, 5 bin 320 lira olarak ödedim.” Eylem’in hala borcu var. Şu an öğrenci olduğu için borcunu nasıl ödeyeceği konusunda kaygılı olsa da “Devlete borcum olmasındansa arkadaşıma borcum olmasını yeğlerim” diyor.
‘AİLEME YÜK OLMAK İSTEMEDİĞİM İÇİN KREDİ ALDIM’
Tugay, Elazığ’da yaşıyor. Şu an işsiz. Fırat Üniversitesi’nden 2020 yılında mezun olan Tugay’ın kredi borcu yaklaşık 20 bin lira. Okuldan mezun olunca çalıştığını, lakin genelde sigortasız çalıştığını anlatan Tugay geçen sene Eylül’den Aralık ayına kadar 3 ay sigortalı çalışmış. Bu süreçte de kredi borcunun dört taksidini ödemiş. Lakin işsiz kaldığı için ortada ödeyemedikleri olduğunu belirterek kısmen de olsa kendini şanslı sayıyor: “Aslında üniversitenin birinci yılı burs almadım ancak ikinci yıl ailem kredi ile mesken aldı. Kardeşim de ortaokula gidiyordu. Onlara yük olmak istemedim ve kredi aldım. Sigortalı olduğum vakit kredi borcumun ödemesinin başladığını biliyordum. Daha sonra ödeme yapmam için bildiri geldi telefonuma. Bir ay unutmuşum esasen, bir baktım yaklaşık 30 lira faiz gelmiş. Sonra ödemeye başladım. Şimdiye kadar dört taksit ödedim fakat işsiz kaldım ortada. Sağ olsun ailem bu süreçte biraz dayanak oluyor bana.” Tugay’ın yaklaşık 16 bin lira borcu kalmış. 20 taksidi kalan Tugay, ödeme sayısının vakit içinde düştüğünü belirtiyor: “Aylık 661 lira gözüküyor, 20. ay ödemem gereken fiyat ise 496 lira. Ödeme planı 2023 yılında bitiyor. Mezun olduktan sonra 3 yıl boyunca borç ödemem gerekiyor.”
‘ASGARİ FİYATLI BİR İŞ BULSAM BİLE ÖDEMEK ZOR’
Tugay, kredi borcunun altına imza attığı günkü hissiyatını “Kendimi devlete teslim etmiş üzere hissettim” kelamlarıyla tanım ediyor. Kredi aldığı yıllar boyunca borçlu olduğu için daima bir rahatsızlık hissettiğini, borcunu mezun olunca nasıl ödeyeceğini kara kara düşündüğünü anlatıyor: “Mezun olduğumda iş hayatına daha başlamadan 20 bin lira borcum vardı. Bir yandan bedelli askerlik yapmak istiyorum. O da 53 bin lira. Okulu bitirdim ve 73 bin lira borçla başladım hayata.” Tugay’a nazaran taban fiyatla sigortalı çalışabileceği bir iş bulsa bile değil böylesi bir borcu ödemeyi, geçimini zar güç sağlayacağını söz ediyor.
‘HALA ÖDEYECEK GÜCÜM YOK’
26 yaşındaki Damla, geçtiğimiz günlerde meskene gelen tebligat ile şaşkın. 2 ay içinde Erasmus programı ile yurt dışına gitmeye hazırlanan Damla, borcu ödeyemediği takdirde hesaplarına bloke konulmasından korkuyor. Erasmus için devletin vereceği ölçünün kâfi olmadığını, bu nedenle kuruşları sayarak para biriktirdiğini fakat bu türlü bir borcu olduğu için sıkıntı duruma düştüğünü anlatıyor. Damla, 2014 yılında İzmir’de Ege Üniversitesi’ne başlamış. Evvel yurtta kaldığını daha sonra ise arkadaşlarıyla meskene çıktığını belirtiyor. Bursa başvurma sebebini ise “Ailemin maddi durumu kâfi değildi. Burs çıkmasını istedim lakin çıkmayınca gereksinimim olduğu için kredi almayı kabul ettim” diyerek açıklıyor, “O periyot aylık ölçü 400 lira civarındaydı. Yararı oluyordu yeniden bu ölçünün. Yurt ya da mesken kirama yetmiyordu lakin en azından yol masrafını, yemekhane fiyatını bundan karşılıyordum” diyor. Damla, hazırlık da dahil 5 sene boyunca kredi çekmiş. 2020’de diplomasını aldığını ve 2021 Nisan ayında sigortalı işe başladığını söz eden Damla, maaşının aslında masraflarına zar güç yettiğini, kredi borcu ödeyecek gücü kalmadığını anlatıyor: “Bana çıkan ödeme planına nazaran birinci ödemeyi 2021 Temmuz’unda yapmam gerekiyordu. Aylık 500 lira ile 600 lira ortası ödemelerim vardı. Ben istediğim üzere bir iş buldum fakat çok uzak bir noktada buldum. Bu nedenle her gün birkaç saat yol gidiyorum yalnızca işi kaybetmemek için. Hasebiyle yol masrafım çok yüksek. Aslına bakarsanız o devirde de ödeyecek gücüm yoktu, hala yok.”
DAMLA’NIN UMUDU ‘MUHALEFETİN KREDİ BORÇLARI SİLİNECEK’ VAADİNİN GERÇEKLEŞMESİ’
İmza attığında borcunun 15 bin lira olduğunu fakat şu an faiziyle ve TÜFE oranlarıyla borcunun 33 bin liraya çıktığını söyleyen Damla ne yapacağı konusunda kararsız ve gerilimli. Konuta tebligat geldiğini anlatan Damla “Tebligatta 15 gün içinde ‘bağlı olduğunuz gelir yönetimi başkanlığına gidip mal beyanında bulunmanız gerekiyor’ diyor ve borcu taksitler halinde ödeyebileceğim yazıyordu. Ben daha yeni çalışmaya başladım sayılır. Ailem emekli. Bu nedenle zati hayata 1-0 geride başlamış üzere hissediyorum. Benim üzere maddi durumu makûs olanların bir yerlere gelmesi, durumu âlâ olanlara nazaran çok daha sıkıntı. Lakin şartlar eşitmiş üzere muamele görüyoruz” diye konuşuyor. Borcu ödemek istemediğini söyleyen Damla “Zaten okumak ve bir yerlere gelebilmek için bu parayı kullandım. O baht bile verilmiyor. Borcu nasıl ödeyeceğimi bilmiyorum. Umarım bir af çıkar” diyor. Muhalefetin kredi borçlarını sileceği tarafında vaadi olduğunu hatırlatarak bir hükümet değişiminde bu vaadin yerine getirileceği beklentisi taşıyor.
Not: Kimi isimler bireylerin istediği üzerine editör tarafından değiştirilmiştir.
