Son devirde uçak kazalarıyla ismi anılan Amerikan Boeing firmasına ait yeni bir tez ortaya atıldı. New York Times gazetesi, 2009'da Hollanda'da yaşanan Türk Hava Yolları kazasında, Boeing'in kusurlarının örtbas edildiğini yazdı.
BBC Türkçe'nin haberine nazaran, New York Times 25 Şubat 2009 yılında 9 kişinin hayatını kaybettiği ve 50 kişinin yaralandığı Türk Hava Yolları (THY) uçak kazasıyla ilgili gerçeklerin hasıraltı edildiğini sav etti.
Gazete, Amsterdam Schiphol Havalimanı'na inerken yere çakılan Boeing 737-800 NG tipi THY uçağının, Hollandalı yetkililerin raporunda argüman edildiği üzere başlı başına pilot yanlışı nedeniyle düşmediğini, kazada “riskli tasarım seçimlerinin ve kusurlu güvenlik değerlendirmelerinin” de rolü olduğunu yazdı.
Üretici firmaya sorumluluk yüklemekten kaçındı
Gazete, araştırmayı yapan Hollanda Güvenlik Kurulu'nun Boeing ve ABD federal güvenlik yetkililerinin baskısıyla en son raporunda üretici firmaya sorumluluk yüklemekten kaçındığını öne sürdü.
Mayıs 2010'da yayımlanan raporda kazanın temel nedeninin uçak üzerindeki iki yükseklik göstergesinin farklı pahalar göstermesi olarak açıklanmıştı. Yaklaşma sırasında otopilotun bu yükseklik farklılığı nedeniyle uçağın suratını düşürdüğü ve pilotların bu durumu geç fark ederek vaktinde müdahale edemediği öne sürülmüştü.
Boeing 737 Max'ın üretimi geçen yıl durdurulmuştu
Düşen uçağın son modeli olan Boeing 737 Max'ın üretimi, Endonezya ve Etiyopya'da toplam 346 kişinin öldüğü iki kazanın akabinde geçen yıl durdurulmuştu.
New York Times'ın ulaştığı, kimileri daha evvelden bâtın olan bulgular, Türk Hava Yolları kazasıyla son kazalar ortasında paralellikler olduğunu gösteriyor.
Buna nazaran 2009 ve son Max kazalarında uçaklar, tek bir sensörün, uçağın sistemlerini yanıltması nedeniyle düştü ve Boeing, pilotların bu türlü bir probleme müdahale etmesine yardımcı olacak bilgileri vermedi.
“Kaza ciddiye alınmadı”
Hollanda Güvenlik Heyeti tarafından kazayı incelemek üzere görevlendirilen havacılık güvenliği uzmanı Dr. Sidney Dekker, “Önceki kaza (THY) çok uyarıcı nitelikteydi lakin ciddiye alınmadı” dedi. Dekker, New York Times'ın ulaştığı raporunda Boeing'i emniyetli olmayan açıklamalarla dikkatleri kendi “tasarım kusurları” ve öteki yanlışlarından uzaklaştırmaya çalışmakla suçladı.
Bu rapor kamuoyuna açıklanmadı. Dr. Dekker ve soruşturmaya yakın bir öbür kaynağa nazaran Hollandalı yetkililer de raporu yayımlamaktan vazgeçti.
“Amerikalıların devreye girmesiyle birtakım kısımların silindi”
Hollanda Güvenlik Kurulu'nun bir sözcüsü uzman raporlarını yayımlamanın sık rastlanan bir durum olmadığını ve bunun yalnızca şuranın kararı olduğunu savundu. Kurulun kendi kaza raporunda da Amerikalıların devreye girmesiyle birtakım kısımları sildiği ve eklemekler yaptığı kaydedildi. Gazeteye nazaran raporda Amerikalıların kazadaki pilot yanılgılarının gerektiği üzere vurgulanmadığı yolundaki sözlerine yer verildi.
New York Times'a nazaran 2009'dada Amerikan güvenlik yetkilileri son Max kazalarında olduğu üzere Boeing'in üzerine gitmedi. İki raporu da gören havacılık güvenliği uzmanlarına nazaran Hollanda Güvenlik Kurulu'nun raporunda Dr. Dekker'in bulgularına çok kısa olarak yer verildi ve bunlara gereğince dikkat çekilmedi.
“Yazılım güncellemesi THY uçağına uyumlu değildi”
Türk Hava Yolları kazasından sonra Amerikan Federal Havacılık Yönetimi, 737-800 NG (New Generation – Yeni Nesil) havayolu şirketlerine uçakların tek sensöre bağlı olmamalarını sağlayacak ve iki sensörden gelen verilen kıyaslanacağı bir yazılım güncellemesi yapmaları zorunluluğunu getirdi. Boeing 2006'da yeni uçaklar için opsiyonel olarak bir yazılım garantisi geliştirmişti. Ancak gazeteye nazaran bu güncelleme daha eski model uçaklara uygun değildi ve kaza sonrasına kadar eski model 737-800'lere uyumlu bir güncelleme yapılmadı.
Hollandalı uzmanlar raporlarında evvel Boeing'in eski uçaklara hiçbir alternatif sunmadığına dikkat çekti. Fakat raporun taslağını gören Amerikalı yetkililer, buna itiraz etti. Raporun ek kısmında yazılım modifikasyonunun gerekli olmadığı zira rastgele bir riskin bulunmadığı öne sürüldü. Bunun üzerine Hollandalı yetkililer rapordan bu ifadeyi çıkarmakla birlikte Boeing'i sensör sorunu konusunda pilotları uyarmak için fazla efor harcamamakla suçladı.