VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY) Latin Amerika edebiyatında Boom jenerasyonunun en kıymetli muharrirlerinden Augusto Monterroso’nun “Toplu Eserler ve Başka Hikâyeler” isimli kitabını Türkçe’de birinci kere yayımlıyor. Monterroso’nun kaleme aldığı sıra dışı hikayeler, mizah ile yepisyeni anlatım biçimlerini buluşturuyor.
VakıfBank Kültür Yayınları’nın Türkçe’de birinci sefer okura sunduğu “Toplu Eserler ve Öteki Hikâyeler”, birbirinden bağımsız hikayelerden oluşuyor. Kitapta ayrıyeten bilinen edebiyat tarihinin en kısa hikayesi olan “Dinozor” da yer alıyor.
Latin Amerika edebiyatında Gabriel García Márquez ve Julio Cortázar üzere Boom jenerasyonu muharrirlerinin sıra dışı anlatımını benimseyen kitabın müellifi Guatemalalı Augusto Monterroso, mizah ile örülü kısa kıssalarını akıcı bir lisanla edebiyatseverlere aktarıyor.
Boom nesli: Darbelerle örülü edebiyat
Türkçe çevirisi Çiğdem Öztürk’e ilişkin kitapta okur, yeri geldiğinde vakit atlamaları, yeri geldiğinde birincil ağızdan birçok karakterin anlık fikirlerini öğreniyor. Monterroso’nun samimi ve farklı üslubunun ayrıntıları Boom jenerasyonu müelliflerinin ortak özelliklerinde yer alıyor. 1960’lı yıllara gerçek tüm dünyada tanınan Latin Amerika edebiyatında karamsarlık, yalın ve gerçekçi anlatım öğeleri iç içe geçiyor. Bunun en büyük nedeni ise Latin coğrafyasında yaşanan sivil ve askeri darbeler olarak görülüyor. Darbe aykırısı politik müellifler, bu türlü bir periyotta lisanın tüm imkânlarını zorlarken, ironi başta olmak üzere varoluşçu bir bakış açısı da işlenen yepisyeni anlatım yollarını keşfediyor. Monterroso da bu müellifler ortasında konumlanıyor.
“Aşk bile bu duyguya muadil olamaz.”
Kitapta, “Her Üç Şahıstan Biri” hikayesi mektup olarak okura ulaşıyor, enteresan bahis radyo yayınına kadar uzanıyor. Monterroso öyküsünde şu satırları aktarıyor: “Siz insan çeşidine has en olağan hastalıklarından birinden mustaripsiniz: benzerleriyle irtibat kurma gereksinimi. İnsan için, konuşmaya başladığı andan itibaren, söylediklerinin ilgiyle dinleneceği bir arkadaşlıktan daha makbul bir şey yoktur, ister acısını, ister sevincini paylaşsın. Aşk bile bu duyguya muadil olamaz. Kimileri kendisini bir arkadaşla rahatlatır. Bazısına da bin tanesi yetmez. Siz bu sonuncu gruptansınız, işte bu kolay ilişki sizin talihsizliğinizin, benimse mesleğimin sebebi.”
Sert mizah anlayışı
“Güneş Tutulması” hikayesinde Guatemala’da kaybolan ve yerliler tarafından esir alınan Frer Bartolomé Arrazola’nın hayatından kısa bir kesit sunan Monterroso, “Sonra marifetlerine, sahip olduğu kozmik kültüre ve ağır Aristoteles bilgisine yaraşır olduğunu düşündüğü bir fikir filizlendi aklında. O gün tam bir güneş tutulması beklendiğini hatırladı. Ve bu bilgiden en derin biçimde yararlanarak düşmanlarını alt edip hayatını kurtarmaya karar verdi” diyor. Monterroso, bu hikayesinde sert mizahtan taviz vermiyor.
Vakit geçişleri ve anlık kanılar
Üç anlatıcının iç içe geçtiği “Diyojen’i Bile”, Monterroso’nun farklılığını ortaya koyan bir başka öykü. Hikayede vakit geçişleri ve karakterlerin o anki fikirlerinin aktarılması Monterroso edebiyatının çizgilerini ortaya koyuyor. Piyanist kızının mutluğu için konser salonunu dolduran şahıslardan arkadaşlarına kadar herkesi satın alan bir iş adamının telaffuzları ise “Konser” hikayesinde okura ulaşıyor. “Yüzüncü Yıl” öyküsünün odağında uzunluğu iki metre 47 santimetreye ulaşan İsveçli Orest Hanson bulunuyor. Dünyanın en meşhur sirkinin sahibi Barnum ile çalışan dev Hanson, kendisini görmek için can atan hükümdarlar ve devlet adamlarıyla bir ortaya geliyor, hayatının dramatik istikametleri sıralanıyor.
Augusto Monterroso kimdir?
21 Aralık 1921’de Guatemala’da doğan Augusto Monterroso Bonilla, Honduras vatandaşı olarak hayatına devam etti. Ubico rejimine karşı 1944’te Meksika’ya sürgüne giden Monterroso, ilerleyen yıllarda Bolivya ve Şili’de yaşadı. Kısa hikayelerinin ironik ve mizahi üslubuyla tanındı ve ünü bütün Güney Amerika’ya yayıldı. 7 Şubat 2003’te vefat eden Monterroso, birçok edebiyat ödülünün sahibi ve Latin Amerika edebiyatının Boom neslinin Julio Cortázar, Carlos Fuentes, Juan Rulfo, Gabriel García Márquez ile birlikte öne çıkan isimleri ortasında yer alıyor. Monterroso’nun Devridaim, Toplu Eserler ve Öbür Öyküler isimli kitapları VakıfBank Kültür Yayınları tarafından Türkçe’de birinci defa yayımlanıyor.
Hibya Haber Ajansı
