Maliyetler Artıyor: Türkiye’de Taban Fiyatın Yüzde 10’u Doğalgaz Faturasına Gidiyor
Güç piyasası datalarına nazaran bin metreküp doğalgazın fiyatı Avrupa’da 110-120 dolar düzeyindeyken Türkiye’ye gelen gazın fiyatı 250 ila 280 dolar. Bu, doğalgaz faturası açısından da yüksek maliyetlere işaret ediyor.
Rusya ile Türkiye ortasında direkt doğalgaz akışına imkan sağlayan TürkAkım’da vanalar açılırken kamuoyu gelen gazın fiyatlarına ait ayrıntılara odaklanmıştı. Lakin projenin kapasitesi, inşası ile ilgili birçok ayrıntı paylaşılırken kontratta yer alan fiyatlandırmalara ait bilgiler kamuoyuna yansımadı.
Türkiye’ye doğalgaz yaklaşık iki kat daha maliyetli ulaşıyor.
DW Türkçe'den Recep Oktay'ın haberine nazaran, güç piyasası bilgilerine nazaran Avrupa piyasalarında bin metreküp doğalgazın fiyatı ortalama olarak 110-120 dolar düzeylerinde seyrederken Türkiye’ye gelen gazın fiyatı 250-280 dolar düzeylerinde. Öbür deyişle Türkiye’ye doğalgaz yaklaşık iki kat daha maliyetli ulaşıyor.
Türkiye’de seçimlerin olduğu 2019’da doğalgazdaki yüksek maliyetler konut kullanımına muhakkak bir müddet yansıtılmamıştı. Lakin seçimleri takiben doğalgaza artırımlar uygulanmaya başlamıştı. Bu artırımlarla yalnızca 2019’da doğalgaza toplamda yüzde 37’lik bir artırım yapılmıştı.
Gazın maliyeti vatandaşa nasıl yansıyacak?
TürkAkım’la Türkiye Rusya’dan direkt doğalgaz tedariği imkanına kavuşurken kontratta indirim olup olmadığı konusunda net bir açıklama gelmedi. Güç piyasası uzmanlarına nazaran TürkAkım doğalgazda Türkiye’nin arz güvenliğini sağlarken, kontratta rastgele bir değişikliğe neden olmadı.
Eski BOTAŞ Doğalgaz Daire Lideri ve güç piyasası uzmanı Arif Aktürk yeni sinirle yalnızca gazın güzergahının değiştiğini belirtti. Aktürk, “Daha evvel Rus gazı Ukrayna üzerinden Türkiye’ye ulaşıyordu. TürkAkım ile daha inançlı bir güzergah sağlanmış oldu. Ama kontratta bir değişiklik kelam konusu olmadı. Doğalgazın fiyatı dokuz aylık petrol eserlerinin ortalamasına nazaran hesaplanıyor. Bu hesaplama tekniğinin devam ettiğini söyleyebiliriz. Öbür deyişle fiyatta bir değişiklik yok” tabirlerini kullandı.
Küresel Güç Derneği Lideri Murat Dilek ise hesaplamalarına nazaran Türkiye’ye gelen yeni gazda lakin yüzde 2’lik bir indirim beklediklerini söyledi. Dilek, “TürkAkım ile gelen gazda Bulgaristan için yüzde 5’lik bir indirim kelam konusu olabilir. Ama hesaplamalarımıza nazaran Türkiye için lakin yüzde 2’lik bir indirimden bahsedilebilir” dedi.
“İndirim beklemek mümkün görünmüyor”
Bu tablo vatandaşın doğalgaz faturası için de değerli bilgiler sunuyor. Türkiye’de gazın dağıtımından sorumlu kamu kuruluşu BOTAŞ, daha evvel artan maliyetleri konutlara yansıtmamaya çalışmıştı. Bu süreçte kurum önemli bir yük ile karşı karşıya kalmıştı. Seçimlerin akabinde konutta doğalgaza gelen artırımlarla kurumun bu yükünün biraz daha hafifletilmesi amaçlanmıştı. Uzmanların değerlendirmelerine nazaran önümüzdeki periyotta artan maliyetler hasebiyle doğalgazda 2018’in sonunda açıklandığı üzere bir indirim beklenmiyor.
Küresel Güç Derneği Lideri Murat Dilek, “Enerji fiyatları yükselmeye devam ediyor. Bir yandan da döviz kurunun arttığını görüyoruz. Bunlar maliyetlerin artması manasına geliyor. Hasebiyle doğalgaz fiyatlarında bir düşüş beklenmiyor” diye konuştu.
Taban fiyatta net yüzde 15, doğalgaz fiyatlarına ise toplamda yüzde 37 artırım yapıldı
Tüm bu tablo Türkiye’de vatandaşın bütçesi açısından farklı bir değer taşıyor. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) 2019’da gerçekleşen sayılar üzerinden yaptığı hesaplamalara nazaran taban fiyatın yaklaşık yüzde 10’u doğalgaz faturasına gidiyor. Su ve elektrik faturaları da dahil edildiğinde taban ücretlinin bütçesinde üç faturanın hissesi yüzde 20’yi buluyor.
2020 minimum fiyatındaki artışın da 2019’da gerçekleşen doğalgaz fiyatlarındaki artışın gerisinde kaldığı görülüyor. Türkiye’de 2020 için minimum fiyatta net yüzde 15 artış yapılırken, yalnızca 2019’da doğalgaz fiyatları toplamda yüzde 37 artış kaydetmişti.
Avrupa ortalamalarına bakıldığında Türkiye’nin doğalgaz fiyatlarının taban fiyata oranının muhakkak başlı ülkelerin gerisinde kaldığı görülüyor. Avrupa İstatistik Ofisi’nin 2019 sayılarına nazaran Türkiye doğalgaz fiyatlarının taban fiyata oranında Belçika, İrlanda ve Almanya üzere ülkelerin gerisinde bulunuyor. Buna rağmen Türkiye bu oranda Slovenya ve Macaristan üzere ülkelerle yakın sıralamalarda yer alıyor.
