Kültür & Sanat

Levâyih-i Hayat hayattan sahneler

Fatma Aliye’nin müellifi olduğu Hanımlara Mahsus Gazete’de tefrika edilip kitaplaşan Levâyih-ı Hayat – Hayattan Sahneler adlı mektup romanı, Osmanlı bayanlarının gözünden aşk ve evlilik sorunsalına ışık fiyat. Fatma Aliye, farklı kadınlıkları ve erkeklikleri ele alarak evlilik kurumunu, aile içi şiddeti sorgular; bayanların insanca yaşamalarının yolunun ekonomik özgürlük ve eğitimden geçtiğine vurgu yaparken aşk üzerine de felsefi bir tartışma yürütür.

 

Fatma Aliye’nin romanı “Levâyih-i Hayat -Hayattan Sahneler” günümüz Türkçesine Senem Timuroğlu tarafından uyarlandı.

 

Fatma Aliye (Topuz) (1867-1945) 1889’da “Bir Kadın” imzasıyla çevirdiği, George Ohnet’den Meram romanıyla edebiyat dünyasına birinci adımını atar. 1891’de yayımlanan ikinci yapıtı Hayal ve Hakikat’i Ahmet Mithat’la muharrir. Çok geçmeden sırasıyla MuhadaratRefetLevayih-i Hayat, Udi ve Enin romanları kendi ismiyle yayımlanır. Refet ve Udi Türk edebiyatının çalışıp ayakları üzerinde duran birinci bayan karakterlerini anlatır. Romanlarındaki başkarakterlerin hepsi mücadeleci ve güçlü bayanlardır. Yapıtları yurt dışında ilgi görür. Udi romanı 1899’da Gustave Seon tarafından Fransızcaya çevrilir. Konut ziyaretleri yapan Avrupalı bayan gezginlerin Osmanlı bayanı hakkındaki yanlış izlenimlerini değiştirmek için kaleme aldığı Nisvan-ı İslam 1894’te Rus şarkiyatçısı Olga de Lebedef ve Nazime Roukie tarafından Fransızcaya ve Beyrut’ta tefrika edilmek üzere Arapçaya çevrilir. 1893 Chicago Kitap Fuarı için hazırlanan The Woman’s Library of The World’s Fair kataloğunda biyografisi ve kitapları yer alır. Filozofların biyografilerinden oluşan Teracim-i Ahval-i Felasife adlı yapıtıyla felsefi bir deneme olan Tedkik-i Ecsam Türkiye’de bir bayan kaleminden çıkan birinci ideoloji yapıtlarıdır. Kosova Zaferi ve Ankara Hezimeti ile yarım kalan Ahmet Cevdet Paşa ve Vakti bir bayan muharrire ilişkin birinci tarih yapıtlarıdır. İslam’ın birinci vakitlerinde yaşamış bayanların biyografilerini yazdığı Nâmdârân-ı Zenân-ı İslâmiyân çalışması ise bugün yeni yeni oluşmaya başlayan feminist tarih şuurunun erken örneğidir. Bayanlara ilişkin en uzun vadeli yayın olan Hanımlara Mahsus Gazete’nin birinci günden itibaren aktif bir kalemi olan Fatma Aliye, makalelerinde İslam’ı ataerkil yorumlarından sıyırarak yorumlamayı önerir ve çokeşliliği, evlilik ve örtünmeyi bu yaklaşımla ele alır. Fatma Aliye, periyodunda büyük bir yürek, inat ve direniş sergileyerek kalemi elinden bırakmamış, kendinden sonra gelen bayan edebiyatçıları da yazılarıyla desteklemiştir.

Hibya Haber Ajansı

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

Başa dön tuşu