İmamoğlu: Türkiye Avrupa’nın başlangıç noktası, vazgeçilmez bir modülü

Münih Güvenlik Konferansı’na katılmak üzere Almanya’ya giden İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu, “Avrupa İstanbul’dan başlıyor. Münasebetiyle Türkiye de Avrupa’nın başlangıç noktası, vazgeçilmez bir kesimi. Türkiye’nin toplum bütünlüğü içerisinde Avrupa’ya, Batı’ya bakışı, çok büyük çoğunlukla dayanağı sürmekte” dedi.

DW Türkçe’den Erkan Arıkan’a konuşan İmamoğlu, Ukrayna-Rusya krizi, İstanbul’un global kıymeti, Türkiye’nin NATO üyeliği, Avrupa ile ilgileri ve İstanbul’un taksi sorunu üzere farklı mevzulara ait soruları yanıtladı:

Münih Güvenlik Konferansı, Batı ile Rusya ortasında Ukrayna konusunda tansiyonun tırmandığı, savaş kaygısının arttığı bir süreçte gerçekleşiyor. Dikkatler Ukrayna’ya, Karadeniz’de tırmanan tansiyona ve birebir vakitte bu süreçte kritik kıymete sahip İstanbul Boğazı’na çevrilmiş durumda. Siz İBB Lideri olarak, Türkiye’nin bölgesinde yaşanan gelişmeleri, artan savaş riskini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Natürel üzücü. Hüzünle, dertle izliyoruz. Elbette burada Rusya-Ukrayna ortasındaki bu tansiyonun bir savaşa, bir müdahaleye dönüşmesinin bu yüzyıla ve Avrupa’ya yakışmayacağını düşünenlerdenim. Ben bir Karadeniz çocuğuyum ve Karadeniz güç bir coğrafyadır. Çok farklı milletlerin yaşadığı bir coğrafyaya sahiptir. Fakat bu sıkıntı coğrafyanın barışa muhtaçlığı olduğu net. Alışılmış umuyorum ki en üst düzeyde diyalog çerçevesinde hem NATO-Rusya hem ABD-Rusya diyaloglarını dikkatle takip ediyoruz. Elbette Avrupa’nın tavrı çok kıymetli.

İstanbul doğal ki Boğaz’ı, suları, bağlı olduğu bir Montrö Mutabakatı var. Bu antlaşmaya uygun hareket etmek zorunda. Bu antlaşmanın barışa dayalı yeri oluşturduğu da bir gerçek. Bu bakımdan Türkiye’nin de hem ulusal siyaseti hem milletlerarası anlayışı, Rusya ve Ukrayna ortasında diyalogla bir barışa ulaşılması… Bütün kamuoyunun talebinin bu olduğunu düşünüyorum.

“Demokratik değişimlerde kentlerin rolü” bahisli bir panele davet edildiniz. İstanbul seçimleri sürecinde yaşananlar, Türkiye demokrasisinin karşı karşıya bulunduğu zorluklar, dünya tarafından da yakından takip ediliyor. Türkiye’nin bugün içinden geçmekte olduğu şiddetli süreci nasıl tanımlarsınız? Uzmanlara nazaran, Türkiye özgürlükçü, çoğulcu bir demokrasiye sahip değil. Sizce Türkiye bu temel haklara kavuşabilecek mi?

Aslında temel haklara kavuşmak ya da demokrasi manasında harikası yakalamak, bir süreç. Bunun bir teori yahut dayatmayla olması mümkün değil. Bunu aslında toplumsal tecrübeler oluşturuyor. Bugün hâlâ Avrupa’nın göbeğinde demokrasi için gayret eden toplumlar ve devletler var. Elbette Türkiye de bunlardan birisi. Lakin unutulmamalı ki Türkiye’de 1946’dan beri, çok partili yaşama geçildiğinden bu yana bir demokrasi çabası veriliyor.

Ben şu reflekse bakarım: Türkiye ihtilaller gördü lakin ihtilallerden çabucak sonra yapılan dayatmalara karşı toplum, dayatmanın yapıldığı tarafa değil, tam aykırısı tarafa oy kullanma refleksini göstermiştir. Bu 1960 ihtilalinden sonra da o denli olmuştur, 71’den sonra da, 1980’den sonra da, hatta 1998 28 Şubat krizinden sonra da misal refleksler toplum tarafından ortaya konmuştur. Hasebiyle teminat aslında toplumun kendisi. Toplum neye refleks gösteriyor, kimin yanında duruyor?

Bence bunun en zirve noktasını da İstanbul seçimleri yaşattı. Toplum otoriter bir anlayışla, hem basını elinde tutan, daha da ileri gidip kaybettiği bir seçimi iptal edecek kadar otoriter davranmayı tercih eden bir güce karşı büyük bir dayanışma göstererek, demokrasinin yanında durarak, 25 yıl sonra, hatta tahminen bugünkü hükümetin en büyük gücünü aldığı İstanbul kentinde, 10 puandan fazla bir farkla 806 bin oy farkıyla bizi seçti. Onun için Türkiye’de çoğulculuk, demokrasi ismine kuşku etmemek lazım. Türkiye’nin bu olgun ve hoş yürüyüşüne, tam tersine, katkı sunmalarını temenni ederim. Ben şöyle inanıyorum: Demokrasi ismine Türkiye’nin geleceği noktasında kapsayıcılık, eşitlik ismine, çok hoş günlerin bizi beklediğini biliyorum. Bütün gücümle ve bütün ümitli halimle ben de zati bu uğraşın bir neferiyim.

Türkiye’nin NATO üyeliğinin 70’inci yıl dönümündeyiz. MSC Lideri Ischinger geçen günlerdeTürkiye’nin Batı için büyük kıymet ve paha kazandığını tekrar lisana getirdi ve “Türkiye bize ‘Hadi, hoşça kalın’ dememeli” temennisinde bulundu. Kaygı söz eden bu temenniler için değerlendirmeniz nedir?

Türkiye NATO’nun asli bir üyesidir. Avrupa’nın da asli bir kesimidir. Ben her yerde söylüyorum: Avrupa İstanbul’dan başlıyor. Münasebetiyle Türkiye de Avrupa’nın başlangıç noktası, vazgeçilmez bir kesimi.

Türkiye’nin toplum bütünlüğü içerisinde Avrupa’ya, Batı’ya bakışı, çok büyük çoğunlukla takviyesi sürmekte.

Bugün Türkiye’nin bu toplumsal anlayışının karşısında hiçbir siyasi parti duramaz. Bazen popülist telaffuzlarla siyaseti kullanma tarafında çatışma lisanını tercih edenler olsa da, genel anlayışta artık Türkiye’nin Avrupa’nın ya da NATO’nun vazgeçilmez bir kesimi, bir erki olduğunu biz de biliyoruz. Dünya barışı ismine, dünyadaki bilhassa 21. yüzyıldaki değişimleri izleyerek: İklim değişikliği, güçle ilgili gereksinimlerin pak güce dönüşmesi, kentlerdeki kaliteli ömür, tahminen de savunma reflekslerinin çok daha önündeki hususlar.

Hem bu hususlarda hem öteki konularda bence Batı’nın korku duyması hakikat değil. Doğal ki dayanışma içerisinde olması, olağan ki diyalogları en üst düzeyde tutması ve yalnızca Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin siyasi erk olarak hükümetini değil, öbür gelişmeleri de yakınen takip etmesini ve hatta o enstitüler, partiler ve sivil toplum kuruluşlarıyla da diyaloğu en üst düzeyde tutmalarını dilerim. Bu bağlamda Türkiye çok hakikat ve düzgün sinyaller veriyor. Ne Batı’nın Türkiye’den kuşkusu olmalı ne de Türkiye’nin Batı’yla ilgili kuşkuları var. Yalnızca bir diyalog eksikliğinden kaynaklı bir süreç yaşanıyor.

Birinci defa Münih Güvenlik Konferansı’na davet edildiniz. Size yapılan davet, memleketler arası siyaset alanında size artan ilgiyle de alakalı. Bu bahiste ne düşünüyorsunuz?

İstanbul büyük bir kent. İstanbul aslında tahminen de medeniyetlerin başşehri. 2000 yıllık tarihinin içerisinde üç imparatorluğa başşehirlik yapma onuru var ve bugün de Türkiye’nin en büyük kenti. Avrupa’nın en büyük kenti. 19 ülkesinden daha büyük bir nüfusa sahip. 2 milyonu aşkın mülteciyi barındıran kıymetli bir kent. Münasebetiyle İstanbul’daki her türlü siyasi gelişme ve kademeyi takip eden milletlerarası aktörlerin olduğunu da biliyorum.

Ben bilhassa 2019 seçimlerinden sonra İstanbul’daki olumlu tesirin etrafına ne kadar olumlu tesir yansıttığını da doya doya yaşadım. Münasebetiyle İstanbul’a yakışan, daima güzel şeyler yapmak. Geçen yıl biz Balkanların en kıymetli kentlerinin belediye liderlerini İstanbul’da topladık. Kasım ayında B40 diye bir tepe yaptık ve bu tepeyle birlikte o olumlu dayanışmayı büyütme gayreti içerisine girdik.

Bu bağlamda bu ilgiyi doğal karşılıyorum. Fakat bu ilgi bende farklı bir sorumluluk hissi uyandırıyor. O da: Sahiden daha demokrat bir kent, çok daha hoş örnekleri dünyaya anlatabilen metropolitan bir kent. Bu hisle işime sarılıyorum. Seçimden evvel, “İstanbul’un gelmiş geçmiş en demokrat belediye lideri olmak istiyorum” demiştim. Ben artık dünyanın en demokrat belediye lideri olma gayreti içinde olan bir şahısım.

Güvenlik Konferansı sorularından öte, İstanbul’un taksi krizini kıymetlendirir misiniz?

Bu merkezi hükümetin müdahalesi sonucu çözemediğimiz bir sorun. Bazen hükümetin gözünü kör eden birtakım refleksleri olabiliyor. Bu körlük şundan: Siyasette seçimi kaybetmenin güya her şey olduğunu düşünen bir siyasi anlayışla karşı karşıyayız. Halbuki beş sefer kazanmak ne kadar doğalsa, bir kere kaybetmek en az o kadar doğal. Bunu kabullenememe doğrultusunda birçok konuda engelleyici bir kısım kararlar, müdahaleler yapılıyor. Türel uğraşımızı veriyoruz.

Taksi sıkıntısı ne yazık ki İstanbul’un çok üzücü bir tarafı. Hem nitelik, kalite açısından. Siz tahminen Türkiye’nin de bir parçasısınız fakat siz Almanya’nın bir ferdisiniz. Münasebetiyle dünyanın neresinden gelirse gelsin, insanlara yüzümüzü kızartan bir durumda. Bunu düzeltme gayretimiz devam ediyor. Her şeyimiz hazır aslında, yalnızca engellenen bir süreç yaşıyoruz. Umuyorum vazgeçerler ancak onlar vazgeçmezse aslında Türkiye’deki değişim bu çeşit engellemeleri ortadan kaldıracak ve düzgün uygulamalar hem İstanbul’umuzla hem de Türkiye’nin birçok noktasıyla buluşacak. (DW Türkçe)