İklimlendirme Teknik Konseyi AVM’lerde pandemi önlemlerini açıkladı

Ortalarında İklimlendirme Soğutma Klima İmalatçıları Derneği İSKİD’in de yer aldığı  uzman sekiz kuruluşun ve Türk Tabipleri Birliği üyesi tabiplerin iştiraki ile oluşturulan Makine Mühendisleri Odası İklimlendirme Teknik Heyeti, pandemiye yönelik birinci çalışması olan“AVM’lerde Pandemi Tedbirleri”ni açıkladı.

Sıhhat yapılarından otel ve AVM’lere, askeri yapılardan spor tesislerine, eğitim tesislerinden konuta, endüstriyel tesislerden cümbüş alanlarına kadar pek çok noktada hangi teknik tedbirlerin alınması ve neler yapılması gerektiği ile ilgili çalışmalar yapacak şura, birinci açıklamasını “AVM’lerde Pandemi Tedbirleri” üzerine yaptı.

Açıklama metninde; klima santrali egzoz atış panjuru ile taze hava emiş panjuru ortasında en az 10 metre aralığın olması, geri dönüş havasının büsbütün kapatılması ve pandemi devrinde %100 taze hava ile çalıştırılması, klima santralinin %100 taze hava ile çalıştırılması, dönüş havası taze havaya karışmayacak halde tüm önlemlerin alınması ve AVM’lerde bulunan tüm hava perdelerinin kapalı pozisyonda tutulması üzere teklifler yer aldı.

İklimlendirme Teknik Kurulu’ndan yapılan açıklamada, “AVM’lerde bulunan klima santralleri (taze havalı, karışım havalı santrallar) ile başka aygıt ve sistemlere ilişkin alınması tavsiye edilen tedbirlerin yanı sıra, mevcut durum raporunun çıkarılması, bir pandemi senaryosu hazırlanması ve uygulamaya dair etapları içeren iş akışı başlıkları altında lisana getirilen tüm tedbirler, Sıhhat Bakanlığı Bilim Şurası tavsiyelerine ek olarak hazırlanmıştır. Bu çalışma ile pandemi sürecinde AVM’lerde alınması gerekli tedbirler bütünlüğüne değerli bir katkıda bulunduğumuzu düşünüyoruz. AVM’lerde Pandemi Önlemleri’nin tüm ilgililerce toplum sıhhatine katkıda bulunmak üzere eksiksiz olarak uygulanmasını diliyoruz.” denildi.

Pandemi devrinde iklimlendirme ve tesisat sistemleri ile ilgili  alınacak tedbirler konusunda hakikat bilgi ve sürecin gerçek yönetilmesi büyük değer taşıyor. İçerisinde İklimlendirme Soğutma Klima İmalatçıları Derneği İSKİD’ in de yer aldığı İklimlendirme Teknik Şurası, bu bahiste çalışmalara başlanması, en sağlıklı ve gerçek bilginin toplum faydasına sunulması konusuna öncelik veriyor. Çalışmalarını “Mevcut Yapılar” ve “Tasarım Basamağındaki Yapılar” olmak üzere iki ana başlık halinde ele alan heyet, toplu taşıma ve kişisel araçlardaki havalandırma sistemleri ve farklı alanlardaki incelemeler için de kurulacak alt komitelerle çalışmalarını sürdürmeyi planlıyor. Yapılan çalışmalar, aşikâr aralıklarla ilgili kurum ve kuruluşlarla birlikte kamuoyu bilgisine de sunulacak.  

MMO (Makina Mühendisleri Odası), ISKAV (Isıtma Soğutma Klima Araştırma ve Eğitim Vakfı), İSKİD (İklimlendirme Soğutma Klima İmalatçıları Derneği), MTMD (Mekanik Tesisat Müteahhitleri Derneği), MÜKAD (Mühendis ve Mimar Bayanlar Derneği), TTMD (Türk Tesisat Mühendisleri Derneği), TRFMA (Tesis İdare Derneği), UTTMD (Uluslararası Tesis Teknik Müdürleri Derneği) ve TTB (Türk Tabipleri Birliği) üyesi tabiplerin iştirakiyle oluşturulan “İklimlendirme Teknik Kurulu” dokuz alt komiteyle çalışmalarını sürdürüyor.

AVM’LERDE PANDEMİ ÖNLEMLERİ

BU METİN,SAĞLIK BAKANLIĞI BİLİM ŞURASI TAVSİYELERİNE EK OLARAK UYGULANMASI MAKSADIYLA HAZIRLANMIŞTIR.
Emel: Mevcut binaların pandemi senaryolarının oluşturulması, pandemi sürecinde çalışma biçimi, pandemi sürecinde en âlâ performansta olması için gerekli değişikliklerin önerilmesi.

KLİMA SANTRALLERİ

A- TAZE HAVALI KLİMA SANTRALLERİ
Klima santrali %100 taze hava ile çalıştırılmalı, dönüş havası taze havaya karışmayacak biçimde tüm önlemler alınmalıdır.
Isıtma ve soğutmada oluşacak kapasite düşümünü engellemek için gerekli önlemler alınmalıdır.

B- KARIŞIM HAVALI KLİMA SANTRALLERİ
Geri dönüş havası büsbütün kapatılmalı ve pandemi periyodunda %100 taze hava ile çalıştırılmalıdır.
Ortamdan emiş yapılan egzoz havasının taze havaya karışması engellenmelidir. Klima santralinin taze hava kapasitesi denetim edilmeli ve mümkünse taze hava ölçüsünü artırma şartları sağlanarak kullanılmalı, aksi takdirde çalıştırılmamalıdır.
Egzoz hava kanalı, taze hava kanalı ve panjurlarında gerekli revizyonlar yapılmalıdır.

Klima Santrallerinde yahut Genel Maksatlı Olarak Kullanılan Isı Geri Kazanım Üniteleri

• Tamburlu Tip Isı Geri Kazanım Üniteleri: 
  Tambur üzerindeki virüslerin taze havaya karışma riskinden ötürü kullanılmamalıdır.
• Plakalı Tip Isı Geri Kazanım Üniteleri:
  Sızıntı riski çok düşüktür. Sızıntı denetimi yapılmalı, kullanımına nazaran karar verilmelidir.
• Bataryalı Tip Isı Geri Kazanım Ünitesi:
  Havanın karışma riski olmadığından kullanılabilirler.
  Kullanılmayan ısı geri kazanım ünitesi temasları, taze havaya karışım olmayacak halde sızdırmaz hale getirilmelidir.

C-KLİMA SANTRALLERİNİN DÜZENLENMESİ-Genel Kurallar

1. Klima santrali egzoz atış panjuru ile taze hava emiş panjuru ortasında en az 10 m. aralık olmalı ve/veya karışma riski olmayacak halde düzenlenmelidir. Taze hava emiş kanalı ve taze hava panjuru gerekiyorsa %100 taze hava ile çalışabilecek biçimde revize edilmelidir. Taze hava alış ve egzoz atışları insanların yürüme ve bulunma ortamlarında uzaklaştırılmalı ve mümkünse farklı cephelerden olmalıdır.

2. Mevcut taze hava klima santral kapasitesi denetim edilmeli ve taze hava ölçüsünü artırma şartları irdelenmeli, iç yerlere daha fazla taze hava verme kaideleri zorlanmalıdır. Isıtma ve soğutmada kapasite düşümünü engellemek için gerekli önlemler alınmalıdır. Mevcut duruma nazaran AVM daimî kullanıcı ve ziyaretçi sayısı ve kullanım şartları yine düzenlenmelidir.

3. Egzoz hava kanalı, taze hava kanalı ve panjurlarında gerekli tedbirler alınmalı ve gerekli revizyonlar yapılmalıdır.

AVM’LERDE BULUNAN ÖBÜR AYGIT VE SİSTEMLERE İLİŞKİN TEDBİRLER

1. AVM’lerde bulunan tüm hava perdeleri kapalı pozisyonda tutulmalıdır.

2. AVM’lerde bulunan fan-coil, VRV-VRF, ısı pompası iç üniteleri vb. üzere iç hava sirkülasyonu yapan aygıtlar kapatılmalı yahut aşağıdaki önlemler alınarak çalıştırılmalıdır.

• Mevcut aygıt ve sistemlerde, HEPA filtre kullanarak, hava sirkülasyon tarafları denetim edilerek, bulaş riski en az düzeyde tutulacak formda bu aygıtlar kullanılabilir. HEPA filtre kullanılması durumunda fan basıncı denetim edilmeli ve gerekli tedbirler alınmalıdır. Ayrıyeten gürültü düzeyi gürültü yönetmeliği koşullarını sağlamalıdır.
• Sistemlerde UV-C lambalar ulusal ve memleketler arası standartlara uygun olmak ve insan sıhhatine ziyan vermeyecek biçimde önlem alınmak kaydıyla virüsleri yok edecek biçimde gerekli müddet ve şiddette uygulanmak şartı ile kullanılabilir. UV-C lambalarda ışınım maruziyet şiddeti ve maruziyet mühleti konusunda yapılan bilimsel çalışmaların takibi sonrası, belgelenmek şartı ile uygulanabilir.
• Mahal tipi hava temizleme aygıtları (İç hava (resirküle) ile çalışan aygıtlar dahil) ulusal ve memleketler arası standartlara uygun olmak ve virüsleri yok edecek halde hava suratları uygulanmak şartı ile hava sirkülasyon tarafları denetim edilerek bulaş riskini asgarî düzeyde tutacak formda kullanılabilir.
• İç hava (resirküle) ile çalışan aygıtlar rastgele bir önlem alınmadığında yalnızca %100 taze havalı santralden gelen koşullandırılmış taze hava ile yahut şartlandırılmamış %100 taze hava ile çalıştırılabilir. Bu durumda mahalden hava almayacak formda düzenleme yapılmalı ve gerekli tüm tedbirler alınmış olmalıdır.

3. Havalandırma tesisatlarında mümkün olduğunca hava türbülansının az olacağı tahlillere gidilmelidir. Mümkün ise üstten üfleme, yer düzeyine yakın yerlerden emiş yapılması hava türbülansını önleyecektir.

4. İç ortam nem düzeyi %40 ile %60 aralığında tutulmalıdır.

5. WC aspiratörleri 7/24 kesintisiz çalıştırılmalıdır. WC’lerde negatif basınç sağlanmalıdır. WC’lere mümkün olduğunca, WC egzoz havasının %80’i kadar taze hava verilmelidir. WC egzozlarındaki ortak baca kullanımlarında geri dönüş havasını almayacak geri dönüş klapeleri kullanılmalıdır. WC egzoz atışları katiyetle taze hava emişine karışmamalıdır. Tercihen WC şaftlarında dikey atışlı fanların kullanımı tercih edilmelidir.

6. Yer sifonlarına daima su ek edilmeli, süzgeçlerin kuru kalması engellenmelidir.

7. WC’lerde lavabo bataryaları, pisuar muslukları, sıvı sabunluklar el değmeden (fotoselli, dizden, ayakla kumandalı) çalışmalıdır. Kapılar el değmeden açılacak biçimde çalışmalıdır. Hava ile çalışan el kurutma sistemler kapatılmalı ve kâğıt havlular kullanılmalıdır. Klozetlerde tek kullanımlık klozet örtüleri kullanılmalıdır(Mümkünse el değmeden otomatik değişen). WC kabinlerine kesinlikle dezenfektan ve tuvalet kâğıdı konulmalı ve sık sık denetim edilmelidir.

8. WC’lerde, sifon çekilmeden evvel klozet kapakları kapatılmalıdır. Klozet kapağı kapatılmadan sifonun çalışmayacağı bir düzenek yapılması tavsiye edilir.

9. Alaturka WC’lerde hijyen manasında özel önlem alınmalı yahut kullanıma kapatılmalıdır.

10. AVM’lerde bulunan emzirme odaları, çocuk bakım odaları, mescit ve aile odaları üzere kısımlar;  hacimsel boyutları da dikkate alınarak mümkünse varlık sensörlü oda üstü siperlikli tip UV-C aygıtları ile içeride kimse yokken çalışacak formda kullanılmalıdır.

11. Yaz aylarında sıcak bölgelerde AVM çalışma saatleri lokal idareler ile düzenlenmelidir. AVM’ler sabah erken saatlerde çalışmaya başlayıp öğlen sıcaklarında kapatılmalı, öğlenden sonra açılıp akşam geç saatlere kadar çalışarak mevcut soğutma yükleri karşılayacak formda düzenlenmelidir. Sistemler sabah AVM’ler açılmadan 2-3 saat evvel çalıştırılmalıdır. İklim koşullarının uygun olduğu yer ve vakitlerde termal yükü azaltmak için doğal soğutma (freecooling) yapılmalıdır.

12. Pandemi sürecinde uzun müddet kapalı olan sistemlerde mümkün başka bakteri ve mantar risklerine dikkat çekilmelidir. Su depoları, soğutma kuleleri, rezervuar üzere alanlarda uygun tedbirler alınmalı, tesisat temizliklerinin yapılması önerilmelidir.

13. AVM açık otopark alanı azaltılan ziyaretçi sayısı için kâfi ise kapalı otoparklara araç alınmamalıdır. Açık otopark alanı kâfi değilse ve kapalı otopark kullanılacak ise araç girişi şartnamesine uygun olarak araç dezenfeksiyon havuzu tesis edilmelidir. Kapalı otoparkta egzoz aspiratörleri daima çalıştırılmalıdır.

14. AVM’lerin ziyaretçi, çalışan ve mal giriş kapılarında hijyenik paspaslar kullanılmalıdır.

15. Pandemi sürecinde AVM yeme içme alanları, sinema salonları, oyun ve cümbüş alanları kullanıma kapatılmalıdır. Bu alanlara ilişkin iç hava ile çalışan aygıtlar kapatılmalı, klima santralleri %100 taze hava ile ve kapasitesinin %25 i ile çalışmaya devam etmelidir.

16. Otoparklara verilen iç mahal egzoz çıkışları var ise dış ortama kadar taşınmalıdır.

ÖNERİLEN İŞ AKIŞI

1. AVM’nin mevcut mekanik tesisat projesi varsa bu projelerden faydalanarak, projesi yoksa mekanik tesisat röleve çalışması yapılarak aşağıdaki içerikleri belirtilen projelerin kolon şemaları hazırlanacaktır.

Kolon Şemaları hazırlanacak olan projeler aşağıdaki üzeredir:

• Klima Santralleri
• Havalandırma Sistemleri
• Egzoz Aspiratörleri
• Isıtma Sistemleri
• Soğutma Sistemleri
• Sıhhi Tesisat (ortak kullanımlar)

2. Bu şemalar üzerinden projeyi anlatan rapor, pandemi senaryosu ve bu senaryoya uygun hesap raporu hazırlanacaktır.

2.1.Rapor ve İçerikleri:
Projenin İli:
Projenin ısı Bölgesi:
Yapının Kullanma Emeli:
Kullanılan Güç:
Yapıda Bulanan tesisat Sistemleri:
Atık İdare Sistemi:
Pandemi Mahal Koşulları:
Yaz ayları için: 30°CKT %40-%60RH
Kış ayları için:18°CKT %40-%60RH önerimizdir.
Ortak Alanlardaki Kişi Kapasitesi:%50 azaltılacak.
Ortak Alanlardaki Aydınlatma Kapasitesi: %50 azaltılacak.

2.2.Pandemi Senaryosu:
AVM’de bulunan tüm mekanik sistemlerin çalışma durumlarını otomatik olarak değiştirip öteki bir rejimde işletmeye devam edileceği senaryodur. 
Pandemi kararı verildiğinde sistem pandemi konumunda çalışmaya geçecektir. Pandemi kararı iptal edildiğinde otomatik olarak konumlar değiştirilecek olağan işletme şartlarına dönülecektir. Mevcut sistem buna uygun değil ise otomasyon yazılımları, otomatik denetim vanaları, otomatik denetim damperleri ve motorları ek edilecektir.

2.3.Pandemi Senaryosu için Hesaplar:
Pandemi senaryosunda çalıştırılacak ve devreden çıkarılacak aygıtların durumuna nazaran kapasitelerin kâfi olup olmadığı denetim edilecek santral bataryalarında, fanlarda, pompalarda, ısıtma soğutma sistemlerinde hesaplamalara bağlı olarak gerekli olan düzenlemeler yapılacaktır.

3. Hazırlanan senaryo İKLİMLENDİRME TEKNİK Konseyi’ne onaylatılacak, süreç vilayetlerdeki Makina Mühendisleri Odası Şubesi yahut Temsilciliği kanalı aracılığıyla işletilecektir. Yatırımcı bu pandemi senaryosunun uygulamasını yaptıracaktır.

4. Yapılan uygulamanın test ve denetimleri de İKLİMLENDİRME TEKNİK KONSEYİ tarafından yetkilendirilecek Makina Mühendisleri Odası Şubesi yahut Temsilciliği kanalı ile işletme onayı verilerek çalıştırılacaktır.

5. Eksik süreçler olması halinde rapor tutulup mühlet verilecektir.
                       

MMO İKLİMLENDİRME TEKNİK ŞURASI
Makina Mühendisleri Odası (MMO)
Isıtma Soğutma Klima Araştırma ve Eğitim Vakfı (ISKAV)
İklimlendirme Soğutma Klima İmalatçıları Derneği (İSKİD)
Mekanik Tesisat Müteahhitleri Derneği (MTMD)
Mühendis ve Mimar Bayanlar Derneği (MÜKAD)
Tesis İdare Derneği (TRFMA)
Türk Tesisat Mühendisleri Derneği (TTMD)
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Üyesi Tabipler
Memleketler arası Tesis Teknik Müdürleri Derneği (UTTMD)

İSKİD Hakkında

Türkiye’de iklimlendirme, soğutma ve klima aygıtları imalatçısı üyeleri ortasında iş birliğini sağlayarak üyelerin meselelerinin tahliline yönelik çalışmalar yapmak hedefiyle 1992 yılında kurulan İSKİD, iklimlendirme bölümünün gelişmesi ve memleketler arası rekabette öne geçmesi istikametinde bölüm ismine faaliyetler yürüten faal bir kuruluştur.  İSKİD üyelerinin temsil ettiği şirketlerin sayısı 100’ün üzerine ulaşmış ve bu şirketler Türkiye pazarının yüzde 90’ını temsil etmektedir.

Hibya Haber Ajansı