Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nün pandemi sebebiyle uzaktan öğretim halinde düzenleyeceği II. Milletlerarası Tasavvuf Araştırmaları Yaz Okulu, 20 – 28 Temmuz tarihleri ortasında gerçekleşecek. Program çerçevesinde bilgi ve deneyimlerini paylaşacak akademisyenler ortasında yer alan Carleton Üniversitesi Beşeri Bilim Fakültesi Doç. Dr. Mohammed Rustom, öğrencilere 8 seminer verecek.
Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nün başlatacağı II. Milletlerarası Tasavvuf Araştırmaları Yaz okulu kapsamında 3 kredilik ‘Tasavvuf Araştırmalarında Özel Konular’ yüksek lisans dersi ile tıpkı başlıkta 3 kredilik doktora dersi verilecek. Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyelerinden Dr. Öğretim Üyesi F. Cangüzel Güner Zülfikar koordinatörlüğündeki Yaz okulunda Carleton Üniversitesi Beşeri Bilimler Fakültesinden Doç. Dr. Mohammed Rustom, öğrencilere seminerler verecek.
Mohammed Rustom: “Hz. Peygamberin öğretilerine yoğunlaşacağız”
Ayne’l-kudat Hemedânî hazretlerinin hayatı ve niyetleri hakkında sekiz seminer vereceğini söyleyen Rustom, “Bu seminerlerde, kendisinin ilâhî uygunluğu müdafaasını, muhabbet, mevt, muhayyile ve Kur’ân’ın aslı hakkındaki en önemli öğretilerini ele alacağız. Ayrıyeten, cemâlin-hüsnün derin izahı, mânevî tavsiyeleri, İslâm dininin uygulamalarının iç mânâlarının açıklamaları ve Hz. Peygamberin bir insanın mânevî hayatındaki ehemmiyetine dair öğretilerine yoğunlaşacağız” dedi.
Dünyanın süratli temposunda tefekküre az vakit ayrılıyor
Rustom, bütün dünyada salgın hastalık sorunu varken yaz okulunun Allah’tan bir armağan olduğunu söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu salgın hastalık bize global bir topluluk olarak birbirimize muhtaç olduğumuzu ve birebir vakitte yalnız kalmanın da sayısız yararları olduğunu gösterdi. Biz insan yoldaşlığı ile gelişiyoruz. Dünya çok süratli bir tempodaydı ve bizim gerçek tabiatımız hakkında tefekküre çok az vaktimiz oluyordu. Salgın hastalık pek çok ziyanları ve mahzurlarıyla geldi lakin sayısız yararları da oldu. Yaz okulumuzun Tasavvufun yaşanan, yaşayan bir gelenek olduğuna vurgusu, insan nefsinin pek çok temel sorunlarına değinecek olması dahi çok istikametli bakış açısıyla başlı başına bir şifadır. Hangi devirde ne vakit yaşarsak yaşayalım, ortada global salgın bir hastalık olsun, olmasın nefsin illetlerinden nasıl bahsetmeye başlanacağını yaz okulumuz gösterebilir.”
Yaz okulunda Sufiler üzerine çalışılacak
‘Yaz okulunda çalışılacak pek çok Sufi’nin yalnızca diğerlerine değil, kendimize de esirgediğimiz merhamet ve muhabbeti nefsin en büyük sorunu olarak ortaya koyduklarını öğrenebileceğiz’ diyen Rustom kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Biz insan medeniyeti olarak kendimizi sevmeyi ve hürmeti öğrenebilirsek ve ‘oradaki öteki’ ni hakikatte ‘biz buradaki’ olarak görebilirsek kendi özümüzle yabancılaşmamız ortadan kalkacak, kendimizi ve ötekileri kendimizin yansımaları diye sevmeye başlayacağız. Lakin bundan sonra Allah sevgisini geliştirme yolunda yürümeye başlayabiliriz. Ayne’l-kudat bize, Allah için sevgimiz yoksa en azından öncelikle insanları ve Allah’ın bütün yarattıklarını sevmeyi öğrenmemizi söyler. Kalpte muhabbet tohumunu yetiştirmek az bir şey değildir ve yaz okulu bize bu biçim çalışmaya yönelik çok verimli bir toprak temin edecektir.”
Ayne’l kudat adaletsizliğe karşı durdu
Ayne’l-kudat’ın devrin Selçuklu idarecileri tarafından sapkınlıkla itham edilerek idam cezasına çarptırıldığını tabir eden Rustom, “Aslında Omid Safi’nin yazdığı üzere, bu cezalandırmanın temel sebepleri politiktir. O, yönetime yönelik tenkitlerinin yöneticileri rahatsız etmesi sebebiyle öldürülmüştür zira onların yanlışlarını söylemekten geri durmamış ve onların otoritelerini hiçe saymıştır.Burada, Ayne’l-kudat’ın kendisini itham edenlere karşı hali dikkat caziptir. Ayne’l-kudat öldürüleceğini bildiği halde, kanunsuz ve keyfî uygulamalarla yönetenlerin karşısında kendisini savunmuştur ve onlar da esasen onu öldürmeyi başlarına koymuşlardır. Buradan alınacak pek çok öbür dersle bir arada bizim çıkaracağımız en değerli ve bugün hayatımıza tatbik edebileceğimiz ibret, velev zalimler bizi dinlemeseler de adaletsizliğe karşı durmak olmalıdır. Tahminen onlar bizi gerçekten dinlemeyecekler ve değişmeyecekler lakin biz hakikati söylemeliyiz. Bir gün bir noktada adaletsizliğe karşı hakikati söyleyenler duyulacaktır ve vaziyet güzelleşmeye başlayacaktır” dedi.
Yoksulların doyurulmasına kıymet veriyordu
‘Ayne’l-kudat, yalnızca günümüz beşerinin muhtaçlık duyduğu derin ve mânevî görüşü hasebiyle değil, bir insan olarak yaşadığı deneyimlerinin bizim bugünkü deneyimlerimizi yansıtması nedeniyle aslında çağımızın insanıdır’ diyen Rustom Ayne’l kudat’ı şöyle anlattı:
“Ayne’l-kudat’ın, idârî yolsuzluklar ve zengini daha varlıklı yoksulu ise daha yoksul yapan para siyasetleri nedeniyle Selçukluların hararetli bir tenkitçisi olduğu pek bilinmez. Tesirli bir kadı ve dinî şahsiyet olarak neler olup bittiğini görmüş ve bu uygulamaları kınamak için hem yazdıkları hem de kürsüsü vasıtasıyla elinden geleni yapmıştır. En ehemmiyet verdiği mevzu yoksullar ve yoksulların doyurulmasıdır. Öğrencilerine her gün sadaka vermelerini öğütlemiş, hatta onlara ortada bir gün sadaka vermeyi atlarlarsa sonraki gün olağanda verdiklerinin iki katını vermelerini öğretmiştir. Müridlerinin kimilerinin yöneticilerin yolsuzluklarına yardımcı olduklarını görünce, onların yoksullara düzgün davranmayışlarını temel sebep olarak gösterip, yaptıkları işlerden ayrılmalarını söylemiştir.”
Irkçılık ve şiddet, kibir ve hırstan doğar
Ayne’l-kudat’ın şahit olmadığı pek çok sorunları olan günümüz dünyasıyla onun vakti ortasında bir benzerlik olduğunu söyleyen Rustom, “Günümüzdeki ırkçılık ve şiddet ile Ayne’l-kudat’ın vaktindeki yoksul ve muhtaçlık sahiplerinin marjinalleştirilmesi durumu birbirine benziyor. Bunların ikisi de kibir ve hırstan doğar ve eşitsizliğin çeşitli formlarını ortaya çıkarır. Ayne’l-kudat bu kibir ve hırsa karşı nasıl davranmamız gerektiğini bize göstermiştir. Hiçliğimizi görerek diğerlerini kendimize tercih etmeyi, bu gezegende bir aile olduğumuzun ve diğerlerine ziyan verdiğimiz vakit aslında kendimize ziyan verdiğimizin farkına varmamızı bize göstermiştir” dedi.
Irk eşitsizliğine İslamda yer yok
Günümüzde karşılaştığımız ırkçılık ve eşitsizlik üzere sorunlara çağdaş tasavvufî bir yaklaşımla yanıt vermenin mümkün ve gerekli olduğunu belirten Rustom, “Yazılı bir halde bunu yapmanın bir yolu İslâm’da ırkların eşitliğine verilen kıymetin ortaya konulmasıdır. Hz. Muhammed’in hayatından buna bir çok örnek bulmak mümkündür. Kendisi bir toplumsal reformcudur ve vaktindeki pek çok adaletsizlik sorununa işaret etmiştir. Ezanı Bilâl-i Habeşî’nin okuması ve Müslümanların Mekke’ye tekrar girdikleri ve düşmanlarını yendikleri vakit, Peygamberin bilhassa Hz. Bilâl’den Kâbe’nin üstüne çıkarak ezan okumasını istemesi ırk eşitsizliğinin İslâm’da yerinin olmadığının en açık sözüdür. Bu olay ve Peygamberin veda hutbesinde beyaz insanın siyaha, siyah bir insanın da beyaza üstünlüğü olmadığını söylemesi günümüzdeki toplumsal adaletsizlikler karşısında bir tasavvufî yaklaşım örneği olarak görülebilir” dedi.
Rustom kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bu yaklaşım tasavvufî ahlâk, alçak gönüllülük, kişinin nefsinin insanlaştırılması, kibrinin yok edilmesi ve herkese muhabbetin beslenmesi ile başlar. İmam Gazali ‘Kibir ve Kendini Beğenmeyi Kınamak’ isimli kitabında insanların gurura kapılması ve başka insanlara âdil olmayan bir halde davranmasının soyuyla böbürlenmesinden kaynaklandığını söyler. Bunun devası kolaydır: hepimizin birebir “soy”dan geldiğimizin, bedenlerimizin hiçlikten geldiğinin ve öldüğümüzde de tekrar hiçliğe gideceğinin ve bir kişinin gerçek “değeri”nin onun ruhunda olduğu ve Allah’ı manaya düzeyiyle ve ilâhî faziletleri gerçekleştirmesiyle ortaya çıkacağının farkında olmak. Birebir vakitte, Ayne’l-Kudat, İbn Arabi ve Mevlânâ üzere Sûfîlerin yazdığı metafizik görüşlerden ırk ve insan çeşitliliğine dair karşılıklar bulabiliriz. Onlar, beşerler ortasındaki farklılıkları ulvî bir hakikat, hatta Cemâlullahı tanımak için Allah tarafından bir hikmet olarak telakkî ederler. Bizim her vakit başka insanlarda gördüğümüz Cemâlullah bize çeşitli renklerde görünür ve hiç bir âşık sevgilisinin cemâlini beyaz, siyah, kahverengi yahut sarı diyerek reddetmez.”
Hibya Haber Ajansı
