Yaşam Tarzı

Chestnut Man: Ailedeki çizik ve yaralı bireyler

İskandinav polisiyeleri cinse katkı yapmayı sürdürüyor. Netflix’te izleyebileceğimiz “The Chestnut Man” de onlardan biri… Kasper Barfoed ile Mikkel Serup’un yönettiği dizi 1987’de, küçük bir kasabada yaşanan yırtıcı katliamın izlerini günümüz Kopenhagı’na taşırken esirgeyici aile ve toplumsal bakım meselesini gerçekleşen seri cinayetler üzerinden ele alıyor.

NE ARARSANIZ! TOTEM, RİTÜEL, CİNAYET…

Dizinin konusunu kısaca aktaralım. Yıllar önce Danimarka’nın küçük bir kasabasında çiftlik hayvanlarının kaçtığı ihbarını kıymetlendirerek meskene giden polis memuru bir katliamla karşılaşır. Tüm aile üyeleri vahşice katledilmiştir. Meskeni gezdiği sıra polis memuru da öldürülür ve birinci perde kapanır. Yıllar sonra başşehir Kopenhag’da bayan cinayetleri işlenmeye başlar. Katil öldürdüğü bayanların gözlerini oyup birtakım uzuvlarını keserek cesetlerin yanına ulusal kültürde bir mana söz eden “kestane adam” figürü bırakmaktadır.

Davayı araştıracak polislerin ortak noktası cinayet ünitesinden ayrılmak üzere olmalarıdır. Daha doğrusu Hess (Mikkel Boe Følsgaard) yaşadığı meselelerden ötürü süreksiz müddetliğine – sürgün cezasını çekmeye – gelmiştir. Naia Thulin (Danica Curcic) ise kızına vakit ayıramadığından iş yükünün az olduğu bir çalışma ortamına geçecektir. Tam da atama talebiyle dilekçe verdiği gün birinci cinayet işlenince gönülsüz görünen ikilinin canını dişine takacağı bir soruşturma süreci başlar. Cinayetler birbirini izler ve her seferinde bir sene evvel kızı kaybolan toplumsal işler bakanı Rosa Hartung’u işaret eden bulgulara rastlanır. Cesedin yanına bırakılan kestane adamlarda kayıp kızın parmak izleri vardır. Kısımlar akıp olaylar açıldıkça işlenen cinayetlerde Rosa’nın çocukluğunda yaşadıklarının hissesi bulunduğu anlaşılır.

TEKRAR NORDİK NOİR, YENİDEN AİLE AÇMAZI

İskandinav polisiyelerinde iskeleti aile sıkıntıları oluşturuyor ve aslında bu genellemeyi çağdaş Avrupa polisiyeleri kapsayacak bir biçimde yapabiliriz. Bilhassa çevrimiçi platformlara çekilen işlerde sıkıntılı polis figürünün yavaş yavaş problemli aileye kaydığını gözlemliyoruz. Ya cinayetler ailevi sorunlarla direkt ilişkilendiriliyor ya katilin peşine düşen polislerin eşleriyle, çocuklarıyla sıkıntıları öne çıkarılıyor. Sıkıntılar akut olsun kronik olsun aile anlatının vazgeçilmez bir modülü kılınıyor.

“Ailenin yükselişi” olarak isimlendirebiliriz bu isteği o denli ki ailede bir şeyler arandığı, başta Kuzey olmak üzere Avrupa’nın aile yaşantısını gündeme taşıdığı anlaşılıyor. Bu yönelim bir açıdan yaşlı kıtanın nüfus krizini de gözler önüne sermekte… Geçimsiz aileler, mutsuz çocuklar, ilgi göstermekten aciz ebeveynler… Üstelik dikkat cazip bir taraf da ebeveynlerin çocuklarından kopukluğunun salt işkolik olmalarına bağlanmaması. Yani hikayeler çağın eğilimine işaret edip, gelişen ve bozulan toplumsal ömrü gözler önüne sermekle yetinmiyor, sert bir tenkit getiriyor, kelamını sakınmıyor. Çağın normalleştirilmeyip eksiklerin “diyet olarak” aklanmadığı bu anlatılarda bozulan toplumsal yapının yanı sıra insanın çürümüşlüğü, kendine dönüklüğü ele alınırken hümanist bir bakışa rastlıyoruz.

“Kestane Adam”da ailenin merkezde tuttuğu yer ise başka örneklere kıyasla ajitatif bir istikamet taşıyor zira bu sefer ailenin bireyi zorlayan varlığı değil eksikliği amaç alınıyor. Dizide, toplumsal yaşama dönük düzenlemeleriyle dünya ortalamasının birkaç adım ilerisinde olan Avrupa’nın dahi kelam konusu aile oldu mu yapay bir memnunluk geliştiremediği bildirisi veriliyor ve bu yorum yeniden son periyot kimi tabuların yıkılmasıyla birlikte sıkça işlenmeye başlanan çocuk istismarı temasına ulanıyor. Çocukluğuna hapsolmuş, suçsuz bir tekerlemeyi bile cinayetlerine alet eden bir katil profiliyle karşılaşıyoruz “Kestane Adam”da, böylelikle bu psikopat ruh halinin toplumsal bir problemden temellendiği sonucuna varıyoruz. Katil elbet cinayetlerinden, insanlara verdiği çeşitli ziyanlardan ötürü hatalı fakat onu suça iten sistemin kendisi. Bu tahminen beylik bir çıkarım fakat “Chestnut Man” “lafı dolandırmıyor”.

YAN HİKAYELERİ KORUYUP İLETİLERİ ÖNE ÇIKARAN TEMPO

Dizinin anlatısına geçtiğimizde evvela üst seviye temposundan kelam etmeliyiz. “Kestane Adam”, 6 kısım sürüyor. Birinci kısımdan alıp es verdiği dördüncü kısım sonuna kadar pek sürükleyici ilerliyor ve beşinci kısımla bir arada temel zanlının kimliğini vererek heyecanı yine yükseltip anlatıda aksiyonun, hikayedeyse katarsisin öne çıktığı finale uzanıyor.

Yüksek temponun yanı sıra katil hakkında varsayım yaptırmayan daha doğrusu katili dışarıda (böylece hedefte) tutan bir üslup hâkim diziye. Bu üslup yan hikayelerden randıman alınmasını ve aileye dair iletinin iletilmesini de sağlamış. Dizide şaşırtan öğe namına kullanılan çift adeta sürat tümseği görevi görüyor ve beşinci kısımda verilen esin altını dolduruyor. Çift meyyit ele geçtiğinde Thulin ve Hess kadar seyirci de inanmıyor katilin onlar olduğuna… Öte yandan dizi dedektiflerle özdeşleşme imkânı sağlandığından iç içe geçmiş aile dramlarının, evlatlık uygulamasında yaşanan problemlerin altı daha rahat çizilebiliyor. Katili seyirciye aratan bir gizem yerine toplumsal bildirilerin verildiği politik taban güçleniyor. Elbette bildirinin en baştan açık edilmesi dizinin sonunda “tam olarak ne dendi” sorusuna da doyurucu bir cevap verilmesini engelliyor. “Chestnut Man” çocukların meselelerini gündeme getirirken tahlile dair rastgele bir teklifte bulunmuyor.

KESTANEDEN ADAM: BİREY OLAN ÇOCUĞUN EVCİLİK OYUNCAĞI

Uzun müddet aksiyonla iş gören dizi katilin kimliğini aksi köşe diyemesek de şaşırtan bir formda ifşa ederken finale gerçek gizem öğesinden de yararlanıyor ama finalde, beklenen yüzleşme gerçekleştiğinde çarpıcı bir tesir yaratılamıyor.

“Kestane Adam” temel gücünü yaslandığı mahallî kültürden alıyor diyebiliriz. Kestanelerin çocukların elinde fonksiyon kazanarak evcilik oyununun bir aracı kılındıkları anlaşılıyor. Okul yahut mahallelerde düzenlenen Halloween üzere eğlenceli merasimleri de aşıp büyüklerin dünyasını taklit eden oyunlar aracılığıyla çocuk gelişimine eşlik ediyor bu kestane figürleri. Bireyi ve aileyi sembolize ediyor. Bir bakıma katilin olay mahalline bıraktığı kestane adamlar bir çocuk oyununun, mesken ve aile arayışının geri dönüşü biçiminde de yorumlanabilir. Katil öldürerek, “başarısız” ebeveynlerden intikam alarak aile olmaya çalışıyor. Dizide kestane sembolü yerinde müdahalelerle kullanılıyor ve katilin ebeveyn cinayetlerine törensel bir hava katmasından tutun çocukların masumiyetine vurgu yapan okul şenliklerine kadar anlatının her evresine yerleşiyor. Özcesi bu kış meyvesi, saplantılı katilin zihninden taştığı ölçüde toplumsal meseleleri söz seviyesine yükseliyor.

* *

Pekala, “Chestnut Man” uyumsuz ikili, geçmişten gelen travmalar, çağımızın külfetlerine dönük toplumsal iletiler üzere çeşide hâkim birçok klişeyi ve bilhassa günümüzdeki eğilimi ortaya koyarken nasıl muvaffakiyet kazanıyor? Karşılık epey kolay aslında. Tanımı güzel uyguluyor dizi. Gerek hikayesi gerek temposu bakımından boşluk bırakmıyor. İskandinav grisine pastel tonlar ve orman karanlığını ekleyen dizi, seyirciye tekrar bölemeyeceği saatler vaat etmekte.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

Başa dön tuşu