Baraj düzenlemesi: Genç işsizliği evvel düşecek sonra dağ üzere yükselecek
Yükseköğretim Şurası (YÖK) üniversite imtihanına 4 ay kala barajın kaldırıldığını duyurdu. Önlisans ve lisans programlarını tercihte Temel Yeterlilik Testinde 150, Alan Yeterlilik Testinde ise 180 puan alma kaidesi artık aranmayacak.
Bununla birlikte 135 dakika olan TYT testi yarım saat daha uzatılarak 165 dakikaya çıkarıldı. Mühlet uzatıldığı için net ortalamalarının biraz daha yükseleceğini söyleyen uzmanlar, bu durumun eğitim kalitesinin güzelleştiği manasına gelmeyeceğine dikkat çekiyor.
Tıp, diş hekimliği, eczacılık, mühendislik, hukuk ve öğretmenlik üzere kısımlarda, öğrenciler muvaffakiyet sırasına nazaran yerleştirilmeye devam edilecek. Öbür kısımlarda boş kalan kontenjanların ise barajın kaldırılmasıyla dolması bekleniyor.
YÖK Lideri Prof. Dr. Erol Özvar, düzenlemenin üniversite giriş sistemini düzgünleştirmek ve adayların üzerindeki baskıyı azaltmak için yapıldığını söyledi. Fakat eğitim siyaseti uzmanları, kararın eğitimde niteliksizliğe yol açacağı ve fırsat eşitsizliğini derinleştireceği ihtarını yapıyor. Kelam konusu düzenleme, daha çok diplomalı işsiz yaratılacağı gerekçesiyle de eleştiriliyor.
Türk Eğitim Derneği Genel Lideri Selçuk Pehlivanoğlu ‘MAÇ BAŞLADIKTAN SONRA KURAL DEĞİŞTİ’
Gazete Duvar’a konuşan Türk Eğitim Derneği Genel Lideri Selçuk Pehlivanoğlu, kararı, “Türkiye’de klasik bir şey var, maç başladıktan sonra kural değiştiriyoruz” diye kıymetlendiriyor. Pehlivanoğlu, üniversite ve liseye giriş imtihanlarının tekraren değiştirildiğine dikkat çekerek, idareye gelen bakanların okulu güçlendirme ve imtihanı kaldırma vaatlerini yerine getirmediğini söyledi.
Yeni düzenlemede barajın kaldırılmasıyla okul puanı çok daha kıymetli hâle geliyor. Uzmanlar, “notların şişirilmesi” nedeniyle okul muvaffakiyet puanı yükselen özel okul öğrencilerinin avantajlı pozisyona geçeceğini ve bu durumun toplumsal adaletsizliği derinleştireceğini vurguluyor. TED Lideri Pehlivanoğlu, kontenjanların arttırılmasına yerine bu tıp yakıcı problemlere odaklanılması gerektiğini belirterek şöyle devam ediyor: “Sosyal adalet açısından en kıymetli kriterlerden biri olan okul muvaffakiyet puanı okulun, öğrencinin Türkiye’ye nazaran ortalamasına bakılarak hesaplanıyor. Bizim buradaki teklifimiz şuydu; her okul kendi içinde sıralansın. Burada, ‘TED’in ya da Galatasaray’ın ellincisi öteki okulun birincisinden daha yeterli nitelikli’ denebilir. Lakin biz toplumsal adaleti sağlamak istiyorsak ona vermediğimiz bir eğitimin karşılığında bir avantaj sağlamamız, bir müspet ayrımcılık yapmamız gerekir. Kontenjanları arttıracağımıza öncelikle bu tip meseleleri ortadan kaldırmak mecburiyetindeyiz ki öğrencilerin küçük virgüllerle değişen başarılı olma oranlarını daha adaletli bir hâle getirelim.”
‘YÜKSEKÖĞRETİM KAĞITTAN DAHA KIYMETSİZ DİPLOMALAR VERME YERİ MİDİR?’
Kararın, YÖK’ün kalite vurgusuyla büsbütün çeliştiğini belirten Pehlivanoğlu, üniversite mezunu sayısının artmasının 21. Yüzyıl kalkınma atılımına direkt tesir etmeyeceği görüşünde. “Yükseköğretim insanların istihdama girmelerini geciktirip kâğıttan daha bedelsiz diplomalar verme yeri midir, yoksa toplumun üst ekonomik katmanına paha katacak bir yapı mıdır? Bu iki farklı uygun anlamamız gerekiyor.”
Mecburiyetten tercih edilen bir kısımda öğrencilerin hayat mutluluğunun ve muvaffakiyetinin sağlanamayacağını vurgulayan Pehlivanoğlu, bu düzenlemeyle üniversite mezunlarının istihdama iştirak oranın daha da düşeceğini söylüyor:
“Herkesi üniversite mezunu yapmaya çalıştığımız için üniversiteli işsizlik oranı Türkiye’nin başındaki meselelerden bir tanesi olacaktır. Tıpkı ‘Net sayısı arttı’ diyerek kendimizi kandırmak üzere başta, ‘Genç işsizlik oranları düştü’ diyebiliriz. Ancak 4 yıl sonra ise çok büyük bir dağ ile karşı karşıya kalırız. Zira havuzun altındaki çıktı deliği, çok küçük. Altta istihdama geçiş oranı çok düşük olduğu için havuz, taştıkça taşacaktır. Bu taşmaya olağanda akademik olarak yükseköğretim bitirmesi gerekmeyenler de girmiş olacaktır.”
Eğitim Siyaseti Uzmanı Prof. Dr. Esergül Balcı ‘SÜRE UZATMA BAŞARILI ÖĞRENCİLERİN ALEYHİNE’
Eğitim Siyasetleri Uzmanı Prof. Dr. Esergül Balcı ise AK Parti periyodunda yapılan değişikliklerle, eğitim sisteminin “yap-boz” tahtasına dönüştüğünü söylüyor. “Yapılan bu değişiklikle YÖK Liderinin da belirttiği üzere imtihanın gayesi, ‘yeterliliği ölçmek’ yerine ‘sıralama yapmak’ haline dönüşmüştür” diyen Balcı, mühletin uzatılmasıyla ilgili bir riske de dikkat çekiyor: “Çalışkan ve başarılı öğrencilerin süreyi uygun kullanıp imtihanı vaktinde bitirmelerine rağmen, bu öğrencilerin öteki öğrencilerin düzeyine indirilmesi durumu kelam mevzusudur. Yani müddet uzatma, bir yandan gerilimi azaltmış izlenimi verirken, öteki yandan başarılı, vakti uygun kullanan öğrencilerin aleyhine oluyor. Eski sisteme nazaran hazırlanıp imtihana girecek olan öğrencilerin, yeni sistem için yaşadığı gerilim, göz gerisi edilmekte, hatta hiçe sayılmaktadır.”
Kararın özel üniversitelerde kontenjan artışı sağlamak için alındığı eleştirisi de yapılıyor. “Bu hususta ‘Artık eski Türkiye yok, üniversitelerimiz kâfi, isteyen öğrencilerimiz üniversiteye girebilir’, dense de durum o kadar pembe bir tablo çizmiyor” diyen Prof. Dr. Balcı da bu görüşe katılanlardan:
“Yeni sistemde, öğrencilerin birden fazla üniversiteye girse bile içi boşalmış devlet üniversiteleri ile özel apartman üniversitelerinde, ne kadar nitelikli eğitim alacakları soru işaretlidir. Burada asıl emel, boş kalan kontenjanların doldurulması ve seçim sürecine gidilirken gençlerin önünü açmış görünmek.”
‘NİTELİKLİ ÖĞRETİM ÜYELERİNİN VAY HALİNE’
ÖSYM ve YÖK bilgilerine nazaran, 2021’de YKS’de 2 milyon 416 bin 748 adaydan, 773 bin 360 öğrenci ( yüzde 32) TYT baraj puanı olan 150’yi geçemedi. Birinci yerleştirmede 195 bin 304 lisans kontenjanı boş kaldı. Daha sonra baraj TYT’de 140’a, AYT ve TDT’de ise 170’e düşürülerek, ek yerleştirme yapıldı. Lakin kontenjanlar buna karşın dolmadı.
Boş kalan kontenjanlara evvelden tedbir alındığını ve niteliği düşürerek tahlil bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Balcı, “Bilgi yeterlik seviyesi gereğince ölçülmemiş, bu nitelikteki öğrencilere, ders verecek, onları eğitecek olan nitelikli öğretim üyelerinin vay haline” diyor.
‘ÜNİVERSİTELERE İŞSİZLİĞİ AZALTMA FONKSİYONU VERİLİYOR’
Geçtiğimiz yıl üniversiteye giren öğrencilerin yüzde 30’dan fazlasının kayıt dondurup okuluna devam etmediğini belirten Balcı, “Bu öğrenciler, geleceği üniversite eğitiminde görmedikleri ya da sosyo-ekonomik zorluklar nedeniyle bu türlü bir karar vermiş olabilirler” diyor.
Yeni uygulamanın üniversitede okuyan öğrencilerin işsiz olarak görünmemesine hizmet edeceğine dikkat çekiyor. “Önceki yıllarda, işsizlik oranını azaltma, mecburî askerlikle yapılırdı ve gençler alamadıkları eğitimlerini askerde iken alırdı. Teknolojik gelişme, asker sayısını azalttığı için artık üniversite öğrenciliği yoluyla, bugünkü berbat ekonomik şartlarda, üniversitelere ‘işsizliği azaltma işlevi’ de verilmiş üzere görünüyor.”
‘ALANLAR ORTASINDA YARATILAN HİYERARŞİ TARTIŞILMALI’
Wisconsin-Madison Üniversitesi doktora yapan eğitim siyaseti uzmanı Batuhan Aydagül, yeni sistemin kısımlar ortasında hiyerarşiye neden olduğu görüşünde. “Baraj puanlarını kaldırırken tıp, diş hekimliği, eczacılık, hukuk, mimarlık, mühendislik ve öğretmenlik programlarını tercih için en düşük muvaffakiyet hududunu muhafazaya devam ediyor. Burada alanlar ortasında yaratılan hiyerarşinin kamuoyunda tartışılması gerekiyor. Bir nevi meslek eğitimi olarak nitelendirebileceğimiz bu alanların toplumsal bilimler, idari bilimler, ziraat bilimleri ve başkalarından ne üzere bir ayrıcalıkları vardır ki dileyen herkes kontenjanlar yettiği sürece sosyolog, tarihçi, peyzaj mimarı, muhasebeci ya da biyolog olabiliyor fakat tabip, mühendis, avukat yahut öğretmen olamıyor? Buradan yola çıkarak, YÖK’ün tüm üniversiteler ismine üniversite eğitimine ve hasebiyle bilgiye bedel biçerken hangi ölçütleri dikkate aldığını sormalıyız.”
Aydagül, YÖK’ün son kararının üniversitelere öğrenci seçerken kendi barajlarını belirleme hakkını vermesi durumunda olumlu bir adım olduğunu söylüyor. “O halde, her üniversite kendi eğitim vizyonu ve beklentilerine nazaran tercih hakkını kullanabilir. Bu tercihlere kurumları yargılamaktan çok kaydedecekleri öğrencilere kelam verdikleri katma pahası daha âlâ anlamak için bakabiliriz. Eski barajın altında kalan bir öğrenciye iki ya da dört yılı içinde temel ve alan yeterlilikleri vererek ve üstüne onları potansiyelleri doğrultusunda geliştirebilen kurumlar da en azından daha seçici akranları kadar âlâ bir iş yapmış olacaktır.”
Türkiye’de 129’u devlet, 78’i vakıf üniversitesi olmak üzere toplam 237 üniversite bulunuyor.
